نگاهی به مطالبات تولیدکنندگان کاغذ در ایران

ایران آنلاین: در دنیای کتاب، کاغذ از اهمیت بالایی برخوردار است، اما بخشی از بازار تولیدکنندگان کاغذ به کتاب و نشر اختصاص دارد و بخش بزرگی از این تولید برای تامین نیاز بسته‌بندی کشور مصرف می‌شود. کارخانه‌های تولید کاغذ در ایران با مسائل مختلفی مواجه هستند، از تامین برق، مواد اولیه، تامین ارز و مسائلی که ممکن است باعث شود خط تولید یک کارخانه از تولید کاغذ به تولید مواد سلولزی تغییر کند.

به گزارش ایرنا،‌ پیش از این مسئولان اعلام کرده بودند ۱۰۵ هزار تن از ۳۰۰ هزار تن مصرف سالانه کاغذ تحریر، در حوزه فرهنگ مصرف می‌شود، میزان مصرف سالانه مطبوعات ۱۰ هزار تن و کتاب‌های درسی ۴۵ هزار تن است. امروز(آذر ۱۴۰۴) تولید کاغذ تحریر سالانه کارخانه مازندران می‌تواند به ۸۰ هزار تن برسد و اگر ظرفیت‌های جنوب ایران برای تولید کاغذ فعال شوند، ایران می‌تواند بیش از ۲۸۰ هزار تن کاغذ در سال تولید کند.

نشست «مساله کاغذ» بهانه‌ای شد تا بخشی از تولیدکنندگان، ناشران، مسئولان فرهنگی و رسانه‌ها گردهم جمع شوند و درباره تولید کاغذ در ایران به گفت‌وگو بپردازند. در این نشست همچنین اعلام شد که در هفت ماه نخست ۱۴۰۴ تقریبا ۹۷ هزار تن واردات کاغذ انجام شده است که هنوز درباره توزیع آن اطلاعی در دست نیست.

برای تامین کل نیاز واردات کاغذ تحریر به ۲۴۰ میلیون دلار نیاز است

واردات کاغذ مساله‌ای است که دولت چهاردهم بر آن تاکید دارد، به گفته امید سلیقه معاون دفتر صنایع نساجی وزارت صنعت، معدن و تجارت، برای تامین کل نیاز واردات کاغذ تحریر در سال جاری به ۲۴۰ میلیون دلار نیاز است، یعنی ماهی حدود ۲۰ میلیون دلار باید به کاغذ اختصاص داده شود.

شاید به همین دلیل باشد که در هشت ماه نخست امسال، واردات کاغذ نسبت به سال گذشته ۳۰ درصد کاهش یافته است. بر اساس آخرین اطلاعاتی که سلیقه تا تاریخ ۲۳ آذر ارائه داد، در سال گذشته ۱۴۹ میلیون دلار برای واردات کاغذ تخصیص داده شده بود که ۱۵۵ میلیون دلار ارز تأمین شد. در سال جاری، ۱۸۰ میلیون دلار تخصیص یافته و از این میزان ۱۵۲ میلیون دلار ارز تامین شده است؛ یعنی از منظر تخصیص ۲۰ درصد افزایش و از منظر تامین واقعی حدود ۲ درصد کاهش اتفاق افتاده است.

قیمت کاغذ تحریر کارخانه مازندران نزدیک کاغذ بالکی روسیه است

کارخانه مازندران یکی از بزرگترین کارخانه‌های تولید کاغذ در ایران و حتی منطقه است. در این کارخانه دو خط تولید وجود دارد، یک خط برای تولید کاغذ تحریر و خطی برای تولید کاغذ بسته‌بندی است. این کارخانه در مجموع به ۲۰ مگاوات برق در طول سال نیاز دارد. این در حالی است که به دلیل ناترازی‌های انرژی فقط چهار مگاوات برق به آن‌ها اختصاص داده شده است.

محمدجعفر فردحسینی سرپرست شرکت صنایع چوب و کاغذ مازندران با تاکید بر اینکه این کارخانه ظرفیت تولید ۱۷۵ هزار تن کاغذ را دارد، گفت: می‌توانیم ۸۵ هزار تن از این ظرفیت را به تولید کاغذ تحریر اختصاص بدهیم، اما با توجه به شرایط در سال‌های مختلف به عددهای کمتر از این رسیدیم. آب اکسیژنه را از ترکیه، چوب را از منابع داخلی و روسیه تامین می‌کنیم.

روند تولید در این کارخانه نیاز به زمان‌بندی و برنامه‌ریزی دارد برای همین مسئولانی که در هر دوره آن را مدیریت می‌کنند، به لزوم ثبت سفارش از ماه‌ها قبل تاکید دارند. به گفته فردحسینی بحث ثبت سفارش مواد اولیه حداقل ۶ ماه زمان نیاز دارد و باید صددرصد پرداخت در هنگام خرید انجام شود که این مساله روند فعالیت را دشوار کرده است.

او با اعلام اینکه در حال امضای قرارداد برای تامین ۳۵ هزار تن کاغذ برای آموزش و پرورش هستند، ادامه داد: باید برای هشت ماه آینده متعهد باشیم که این کالا را تحویل بدهیم. مکانیسم قیمت‌گذاری توسط سازمان حمایت انجام می‌شود و آن‌ها هستند که قیمت امروز را تعیین می‌کنند، در نتیجه قرارداد ناقص است و در اجرا به مشکل می‌خوریم و اعلام می‌شود تولید کننده داخل نمی‌تواند تولید کند.

فردحسینی برنامه برای تولید سال آینده کارخانه مازندران را ۱۳۵ هزار تن اعلام کرد و افزود: حدود ۶۵ هزار تن از تولید سال آینده کاغذ تحریر است و برای آن قیمت کیلویی ۸۵ هزار تومان در نظر گرفته شده است. حدود ۳۵ هزار تن برای آموزش و پرورش است و باقی را برای اقدامات فرهنگی در نظر گرفتیم. مهرماه سال گذشته ۲۲ هزار تن کاغذ تحریر را با قیمت کیلویی ۴۵ هزار تومان به آموزش پرورش تحویل دادیم. آذر ۱۴۰۴ تحریر مازندران را کیلویی ۸۰ هزار تومان می‌فروشیم، این قیمت نزدیک قیمت کاغذ بالکی روسیه است، اما هزینه‌های ما را پوشش نمی‌دهد.

یکی از مسائلی که تولیدکنندگان کاغذ بر آن تاکید دارند، لزوم گذشت زمان برای افزایش کیفیت آن است. سرپرست کارخانه مازندران با تاکید بر اینکه کاغذی که در این کارخانه تولید می‌شود، استانداردهای لازم را اخذ کرده است، ادامه داد: تلاش می‌کنیم کیفیت کاغذ را به استاندهای جهانی نزدیک کنیم و برای اینکه خود را در رقابت جهانی محک بزنیم، برای صادرات هم برنامه‌ریزی داریم، این صادرات برای تامین منافع مادی نیست.

امکان سیاست‌گذاری و مدیریت کاغذ

خودکفایی کاغذ مساله‌ای است که بارها درباره آن گفت‌وگو شده است. برخی خودکفایی کاغذ را با وجود وارداتی بودن بخشی از تولید کاغذ بی‌معنی می‌دانند و مسئولان بر این تاکید دارند که منظور از خودکفایی، امکان سیاست‌گذاری و مدیریت کاغذ است تا تامین این کالا وابسته به واردات نباشد.

امیرسامان اسفندیاری عضو هیات‌مدیره سندیکای تولیدکنندگان کاغذ و مقوا با اعلام اینکه در ایران نمی‌توان به خودکفایی واقعی کاغذ رسید، توضیح داد: به دلیل شرایط آب و هوایی نیاز به واردات خمیر چوب داریم، می‌توان از ظرفیت ۸۵ هزار تنی که در کشور وجود دارد، استفاده کرد. کارخانه‌های کاغذ ما قدیمی است و به همین دلیل هزینه تولید بالایی دارد، اگر عزمی برای نوسازی آن گذاشته شود، حتما قیمت کاغذ تولیدی رقابتی خواهد شد. امروز قیمت کاغذ تولیدی کیلویی ۸۰ هزار تومان است در حالی که قیمت کاغذ وارداتی کیلویی ۱۱۸ هزار تومان است.

به گفته او بر اساس آماری که مرکز آمار ایران منتشر کرده کل مصرف برق این صنعت به یک و نیم درصد مصرف برق کشور نمی‌رسد؛ یعنی قطع آن تاثیری در ناترازی انرژی ندارد. در حالی که هیچ کالایی نیست که بدون کاغذ بسته‌بندی به دست مردم برسد.

اصلی‌ترین مانع فعالیت کارخانه زاگرس، محدودیت در تامین برق است

کارخانه کاغذ زاگرس یکی از مواردی است که به دلیل کمبود برق با مشکل مواجه شد. این کارخانه تازه تاسیس روند تکمیل را طی می‌کرد، حتی نیروگاه برق هم تاسیس کرد اما متوقف ماند. در این روزها صحبت‌هایی درباره امکان تغییر فعالیت این کارخانه از تولید کاغذ به تولید مواد سلولزی شنیده می‌شود، زیرا تولید این مواد سود بیشتری نسبت به کاغذ دارند. این اقدام مشابه تصمیمی است که پیش از این برای کارخانه پارس نیز گرفته شد.

نادر شهامت رئیس هیات مدیره کارخانه کاغذ زاگرس، با تاکید بر اینکه اصلی‌ترین مانع فعالیت این کارخانه، محدودیت در تامین برق و ناترازی منابع انرژی است، ادامه داد: تمام نهادهای مرتبط پیشرفت نزدیک به ۹۴ درصدی کارخانه را تایید کرده‌اند؛ با وجود پیگیری‌های متعدد، اعلام کرده‌اند که تامین انرژی فقط در فصل زمستان ممکن است. برای حل مشکلات انرژی، حتی یک شرکت برق اختصاصی نیز تأسیس و بیش از ۱۰۰ میلیارد تومان صرف آن شد.

تولید کاغذ در ایران بیش از اینکه مساله‌ای سیاسی باشد و در دوره‌های مختلف به آن نگاه‌های متفاوتی انجام شود، باید به شکل یک مساله ملی مورد بررسی قرار بگیرد. کاغذ کالایی است که برای تمام بسته‌بندی‌ها مورد نیاز است و نباید به آن به عنوان نیاز اولیه انتشار کتاب نگاه کرد. هرچند چاپ و انتشار کتاب هم، کم‌اهمیت نیست. به همین دلیل هرچقدر شفاف‌سازی و گفت‌وگو در این حوزه رونق بگیرد، می‌تواند برای آینده ایران مفید باشد.