ایرج راد:
بیضایی میتواند واحد پژوهشی مستقلی برای دانشگاهها باشد
متأسفانه فرصت همکاری مستقیم با بهرام بیضایی را نداشتهام، اما همه آثار او را با دقت دنبال کردهام؛ از نمایشنامههایی که نوشت تا اجراهایی که به صحنه آورد و فیلمهایی که ساخت و کارگردانی کرد. آنچه برایم روشن است، این است که بیضایی انسانی بینظیر در حوزه فرهنگ نمایش ایرانی بود؛ هنرمندی که آشنایی کامل و عمیقی با نمایشهای ایرانی، بویژه نمایشهای سنتی این سرزمین داشت.
ایران آنلاین: او در نمایشنامهنویسی، از تکنیکهای نمایشی ایرانی نه به شکلی موزهای و ایستا، بلکه با نگاهی خلاقانه و امروزی بهره گرفت و این عناصر را در آثار خود به شکلی زنده و تکاملیافته به کار برد. از این منظر، بهرام بیضایی را باید دانشمند فرهنگ هنرهای نمایشی ایران دانست؛ چه در عرصه نمایشنامهنویسی، چه در تحقیق و پژوهش، چه در کارگردانی آثار تاریخی صحنهای، چه در سناریونویسی برای تصویر و چه در فیلمهایی که خود ساخت.
آثار او بهعنوان یک کارگردان، از ارزش و اعتبار بسیار بالایی برخوردارند؛ آثاری که در آنها فرهنگ این سرزمین، آداب، عناصر و تکنیکهای نمایشی ایرانی بهروشنی موج میزند و پشت هر کدام اندیشهها و مسائلی نهفته است که هر یک حرفی جدی و قابل تأمل برای گفتن دارند. زبان و نوع نگارش بیضایی نیز جایگاهی ویژه در ادبیات فارسی، بخصوص ادبیات نمایشی دارد و تأثیری ماندگار بر این حوزه گذاشته است.
بیضایی بهعنوان یک محقق و پژوهشگر نیز دارای ویژگیهای منحصربهفردی بود و در کنار آن، در زمینه کارگردانی و حتی مونتاژ، چهرهای کمنظیر به شمار میرفت. از همین رو مونتاژ بسیاری از آثارش را نیز خود انجام داد.
او همچنین استادی برجسته بود که در کلاسهایش دانشی گسترده و ریشهدار از هنرهای نمایشی ایران ارائه میکرد؛ دانشی مبتنی بر شناختی اساسی، درونی و برخوردار از درونمایهای محکم. به اعتقاد من، بهرام بیضایی خود میتواند یک واحد پژوهشی مستقل برای دانشگاهها باشد؛ زیرا همه نمایشنامههای او ظرفیت بررسی، تحقیق، نقد و گفتوگو دارند و یافتن جوهره خاص آثارش، برای علاقهمندان به شناخت هنر ملی و هنرهای نمایشی این سرزمین، بسیار آموزنده و تأثیرگذار است.
آنچه درباره بیضایی میتوان گفت، بسیار بیش از آن است که در یک یادداشت کوتاه بگنجد. هرچند از درگذشت او عمیقاً متأسفم، اما آثار ارزشمندی که از خود بهجا گذاشته، همچنان میتواند منبع تحقیق، پژوهش و آموزش باشد؛ آثاری که برای دوستداران نمایشنامهنویسی، تئاتر و سینما، جایگاهی ویژه دارند و میتوان از آنها بسیار آموخت.
انتهای پیام/