دیپلماسی هنری در خدمت آرمان فلسطین

یک روز پس از شهادت حماسی «یحیی السنوار»، اجلاس سالانه‌ی جوانان کشورهای اسلامی در شهر استانبول ترکیه آغاز به کار کرد؛ اجلاسی که امسال موضوع محوری خود را به عملیات شکوهمند طوفان‌الاقصی و تاثیرات آن بر جهان قرار داده بود اما بعد از شهادت رهبر حماس در غزه، رنگ و بوی متفاوتی به خود گرفت و تبدیل به محلی برای نمایش اتحاد جوانان مسلمان جهان علیه اسرائیل شد.

در این اجلاس که بزرگانی همچون شهید صالح‌ العاروری و مرحوم نجم‌الدین اربکان مدیریت آن را برعهده داشته‌اند، تاکید بر شناسایی ظرفیت‌های مختلف سیاسی، فرهنگی و اجتماعی برای زنده نگه داشتن آرمان فلسطین و مسائل مرتبط با قدس وجود دارد و بر همین مبنا، جوانانی از کشورهای مختلف اسلامی در نشست‌های مختلف به ارائه‌ی اقدامات تیم‌ها و تشکل‌های مرتبط با خود در این زمینه می‌پردازند.

از ایران هم تیمی متشکل از هنرمندان عرصه‌های مختلف – از سرود و همخوانی تا فیلم کوتاه و شعر – در این اجلاسیه حضور دارند که با مدیریت حوزه‌ی هنری انقلاب اسلامی، به ارائه‌ی آثر خود می‌پردازند. یکی از آثاری که با استقبال بسیار خوب در این اجلاسیه روبرو شد، فیلم کوتاه «پیش از بهشت» بود که روایتی هنرمندانه از اشغالگری اسرائیل را به نمایش می‌کشد؛ فیلمی که پس از پخش در سالن همایش، با تشویق ممتد حاضرین روبرو شد. سیدامیر جاوید، قائم مقام رئیس حوزه هنری در امور بین‌الملل حوزه هنری هم پس از نمایش این فیلم در سخنانی با اشاره به اقداماتی که هنرمندان ایرانی در نقاط مختلف جهان برای نشر آرمان فلسطین انجام داده‌اند، از آمادگی کشورمان برای همراهی و انتشار آثار هنری تولید شده درباره مساله فلسطین در تمامی کشورهای اسلامی خبر داد.

میزان استقبالی که از آثار هنری ایران در این اجلاس صورت گرفت، نشان از یک خلاء جدی در حوزه‌ی دیپلماتیک ایران دارد؛ حفره‌ای به نام «دیپلماسی هنری» که می‌تواند یکی از بازوهای بسیار قدرتمند در پیشبرد اهداف ملی و آرمانی کشورمان باشد. هدف از دیپلماسی هنر نشان ‌دادن تصویر خودمان به دیگران و آگاه کردن جامعه خود از ذهنیت دیگران نسبت به خودمان است. دیپلماسی هنر شامل مؤلفه‌ها و پیشران‌هایی از جمله: مدیریت، ذهنیت، مدیریت تصویر (از خود، دیگران از ما و تصویر بازنمایی شده ما از خود) و مدیریت روایت‌هاست که هرچه بتوانیم روایت‌های ایجابی از خود ایجاد کنیم؛ در روابط بین‌الملل موفق‌تر خواهیم بود. ویژگی مهم هنر در رویکرد تجسم است که می‌توانیم از آن برای برقراری ارتباطات بهتر و موفق استفاده کنیم.

از آنجایی که عموم کشورهای اسلامی و جوانان فعال در حوزه‌ی فلسطین در این کشورها، دارای ضعف بنیادین در حوزه‌ی تولیدات هنری هستند، جمهوری اسلامی به مدد وجود ارکان‌هایی نظیر حوزه هنری انقلاب اسلامی می‌تواند به محور اصلی این تولیدات و همچنین پیگیری جدی دیپلماسی هنری در مساله فلسطین تبدیل شود.

این موضوع از آنجایی اهمیت مضاعف پیدا می‌کند که رویدادهای پسا طوفان‌الاقصی مشخص کرد که تسلط رسانه‌ای طرف اسرائیلی تا چه اندازه شکننده است و با رشادت‌های میدانی نیروهای مقاومت فلسطین، امکان ایجاد یک فضا و صدای حمایتی از مقاومت علیه جنایات رژیم صهیونیستی وجود دارد؛ به ویژه اینکه ایران در این زمینه از زیرساخت‌ها و نیروی انسانی بسیار خوب و کارآمد برخوردار است و می‌تواند به مرکز تولیدات هنری درباره فلسطین تبدیل شود.

باید توجه داشت که «دیپلماسی هنر» بُعد سوم روابط بین‌الملل بوده و شامل مجموعه‌ای از فعالیت‌ها به شمار می‌رود که در قالب‌های مختلف بین افراد و سازمان‌های غیردولتی – نظیر مجمع جهانی جوانان مسلمان - انجام می‌شود. از کارکردهای مهم دیپلماسی هنر، توسعه‌ی مفاهیمی نظیر صلح و همچنین ابزار تسهیلگر در تجارت بین‌المللی – نظیر بازار فیلم مقاومت - است. به ‌عبارت‌ دیگر، دیپلماسی هنر می‌تواند نقطه پررنگی در روابط بین‌الملل تأثیر بسیاری را داشته باشد و کمک کند تا ایده‌ها و ارزش‌ها را بدون مرز بخصوص در فضای حقیقی و مجازی ترویج داد. با کمک دیپلماسی هنر می‌توانیم تصویری ملی از کشور ایران به دنیا ارائه کنیم. در مساله فلسطین، دیپلماسی هنر می‌تواند کمک مهمی به تقویت قدرت نرم کشورمان در روابط بین‌الملل، تسکین‌دهنده جنایات صهیونیستی و تقویت کننده جبهه مقاومت باشد.

در همین راستا و با تقویت فعالیت‌های بین‌المللی، تولیدات گسترده‌ی هنری در ایران باید به عنوان سرچشمه‌ی دیپلماسی هنر جهان اسلام مورد تبلیغ قرار بگیرد و به عنوان یکی از ابزارهای مهم در مقابله با روایت رسانه‌ای طرف اسرائیلی، مورد بهره‌برداری قرار بگیرد. این مساله می‌تواند علاوه بر پیگیری منافع شبکه مقاومت، به بستری برای الگوپذیری سایر جوامع در برابر استعمار نیز تبدیل شود که خود یکی از دستاوردهای بین‌المللی جمهوری اسلامی ایران خواهد بود.