توریسم ادبی

به گزارش گروه فرهنگی ایران آنلاین، رئیس‌جمهوری تاجیکستان هم اعلام کرد که ویزا را برای گردشگران ایرانی برداشته است تا ایرانی‌ها مسافر کشوری شوند که از آن به پاره تن ایران یاد می‌کنند. او گفت: تاجیکستان نیاز به روادید برای حضور گردشگران ایرانی در آن کشور را ملغی کرده و از ایرانیان دعوت می‌شود هر زمان از سال همراه با خانواده خود به تاجیکستان سفر کنند.
دو رئیس‌جمهوری هم به زبان شعر با هم به گفت‌و‌گو پرداختند. مسعود پزشکیان، شعری از «رودکی» پدر شعر فارسی خواند و از بوی جوی مولیان یاد کرد تا امام علی رحمان هم به تأسی از پدر شعر فارسی بگوید: هیچ شادی نیست اندر این جهان/برتر از دیدار روی دوستان.
تا یکبار دیگر به همگان یادآوری شود که زبان و شعر فارسی با تمرکز روی رودکی و فردوسی می‌تواند جاده گسترده گردشگری ادبی را میان دو کشور از پنجرودک یا پنجکنت تا مشهد بکشاند و به همگان یادآوری شود که گردشگری ادبی به مرکزیت رودکی و فردوسی می‌تواند یکی از بهانه‌های مهم حضور تاجیک‌ها در ایران و ایرانی‌ها در تاجیکستان باشد.

میراث مشترک دو کشور در یونسکو
پیش از آنکه مسعود پزشکیان، میهمان امامعلی رحمان، رئیس‌جمهوری تاجیکستان شود، ایران پرونده رباب و مهرگان را با مشارکت کشور تاجیکستان به ثبت جهانی رسانده بود. نام ایران و تاجیکستان در پرونده نوروز در کنار 11 کشور دیگر حوزه تمدنی و فرهنگی ایران بزرگ در فهرست جهانی یونسکو ثبت است. امام علی رحمان هم در دیدار با رئیس‌جمهوری ایران گفت که نوروز را در تاجیکستان یک ماه جشن می‌گیرند. ایران و تاجیکستان، جشن سده را هم در فهرست میراث ناملموس جهانی این سازمان به ثبت رسانده‌اند. هنر تذهیب هم از دیگر عناصر مشترک تهران- دوشنبه ثبت شده در فهرست جهانی یونسکو است.
ایران و تاجیکستان یلدا را هم در حافظه جهانی یونسکو ثبت کرده‌اند.
«سیدرضا صالحی»، وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی کشور هم از همراهان رئیس‌جمهوری در سفر به دوشنبه بود. او تاجیکستان را تنها پل ارتباطی ایران با منطقه قفقاز و اوراسیا از هزاران سال قبل خواند و همان‌طور که امام علی رحمان مردم ایران و تاجیکستان را یکی خواند، صالحی امیری هم در همایش اقتصادی میان فعالان ایران و تاجیک، هویت دو ملت ایران و تاجیکستان را یکی برشمرد و گفت: آنچه که هر دو ملت به آن افتخار می‌کنند، ریشه در این هویت مشترک دارد.
اکنون امید داریم با تلاش اتاق بازرگانی ایران، این هویت فرهنگی و اجتماعی به پیوندی اقتصادی تبدیل شود.
صالحی‌امیری تقویت گردشگری را یکی از راهکارهای اصلی برای گسترش روابط دو کشور دانست و اعلام کرد: معرفی ظرفیت‌ها و جذابیت‌های گردشگری دو کشور به ملت ایران و تاجیکستان گامی مهم برای رسیدن به هدف افزایش گردشگران به ۱۰۰ هزار نفر در یک سال است. این موضوع یکی از توافقات مهم دو طرف در این همایش بوده است.او پژوهشگاه فرهنگ فارسی تاجیکی را پس از 10 سال تعطیلی بازگشایی کرد تا زبان فارسی محور اصلی برنامه‌های دو کشور باشد.

تاجیکستان به زبان فارسی
تاجیکستان توجه ویژه‌ای به حفظ و احیای آیین‌های ایرانی و فرهنگ گذشته ایران زمین دارد. امام علی رحمان، مسابقات سالیانه شاهنامه خوانی را با جوایز نفیس برای برندگان در تاجیکستان برقرار کرد. در آذرماه ۱۴۰۲ نیز دستور داد برای آگاهی مردم تاجیکستان با تاریخ، فرهنگ و تمدن نیاکان، شاهنامه فردوسی منتشر و به رایگان در اختیار تمام مردم تاجیکستان قرار بگیرد.
دولت او همچنین تلاش زیادی برای احیا و گسترش میراث فرهنگی ایرانی دارد. به همین منظور از سالیان قبل جشن‌های نوروز، یلدا، مهرگان، تیرگان ایرانی و برخی آیین‌های دوره هخامنشی و ساسانی در این کشور با شکوه بسیار جشن گرفته می‌شود.

گردشگری ادبی
مصطفی فاطمی، مدیرکل دفتر گردشگری داخلی کشور هم در گفت‌و‌گو با «ایران»، زبان پارسی را زبان صلح در میان تمام شاعران ایران می‌داند و از گفت‌و‌گو با سفیر تاجیکستان در ایران برای همکاری مشترک روی زبان فارسی به‌عنوان زبان صلح خبر می‌دهد.
به گفته فاطمی البته برنامه وزارت میراث فرهنگی برای توسعه گردشگری فراتر از کشور تاجیکستان است. او می‌گوید: مفاخر مختلف فرهنگ فارسی در کشورهای مختلف قرار دارد.
او به نظامی گنجوی در جمهوری آذربایجان، مولانا در ترکیه، بیدل دهلوی و اقبال لاهوری در هندوستان و پاکستان و خواجه عبدالله انصاری در افغانستان اشاره می‌کند و می‌گوید: این پراکندگی نشانی از پهنه زبان فارسی در جهان دارد. به گفته مدیرکل گردشگری داخلی البته بیشترین نشست‌های ادبی و زبان فارسی در کشور ایران بوده است. او از استقبال سفارت تاجیکستان برای همکاری با محوریت گردشگری ادبی خبر می‌دهد و می‌گوید: بخش بزرگی از تمدن پارسی زبانان در تاجیکستان است، بویژه در زمان سامانیان که این سلسله نقش بسیار بزرگی در توسعه زبان فارسی داشت.
فاطمی تأکید می‌کند: اگر امروز ما فارسی صحبت می‌کنیم، به خاطر این است که مفاخر ادبی به‌واسطه تحریک حاکمان بویژه در دوره سامانی نقش آفرینی کردند. خود فردوسی و رودکی هم در آن دوره توانسته‌اند نقش آفرین باشند.
او می‌گوید: بسیاری از بزرگان دنیا معتقدند نقش مفاخر ادبی باعث شده ایران و تاجیکستان کماکان به زبان فارسی صحبت کنند. به گفته فاطمی، ارتباطات ایرانی‌ها و تاجیک‌ها می‌تواند به گسترش گردشگری ادبی بین دو کشور کمک کند. هم ایرانی‌ها بسیار علاقه‌مندند که مقبره رودکی و شهرهایی که در کنار تاجیکستان در کشور مجاور(ترکمنستان) قرار دارد مثل سمرقند، بخارا، خجند و... را ببینند و هم تاجیک‌ها هم بسیار علاقه‌مندند از آرامگاه مفاخر فارسی زبان مثل فردوسی، حافظ و سعدی در ایران دیدار کنند. به اعتقاد او گسترش این ارتباط می‌تواند پایه‌های تمدنی که بین دو کشور فارسی وجود داشته را تقویب کند و ما بتوانیم از قبل آن به توسعه گردشگری هم برسیم. او برداشتن روادید از سوی تاجیکستان را یک گام مهم می‌داند و می‌گوید: مطمئن هستم که نوروز امسال گردشگران زیادی بین ایران و تاجیکستان تبادل می‌شوند.

زهرا کشوری
دبیر گروه زیست‌بوم