مبعث؛ آیینه‌ای برای قرار گرفتن در جایگاه والای انسانیت/ بارزترین خصیصه پیامبر اکرم (ص) نسبت به پیامبران دیگر

حجت‌الاسلام و المسلمین علی سرلک، کارشناس مذهبی و عضو هیئت علمی دانشگاه هنر در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی ایران آنلاین درباره فلسفه وجودی مبعث برای بشریت اظهار کرد: مبعث برانگیختن انسانی از جنس انسان‌ها برای نشان دادن راهی در شان و در خور انسانیت است. در واقع باز شدن مسیر انسانیت توسط برانگیختن پیامبر اکرم (ص) و پیامبران شکل گرفته است. مبعث به قول مولوی راه بازگشت به روزگار وصل خویش است، چون ما انسان‌ها به فلک بوده‌ایم، یار ملک بوده‌ایم.

فلسفه و اهمیت مبعث برای همه انسان‌ها 

وی ادامه داد: ما در ابتدا ظرفیت وجودی گسترده‌ای داشته‌ایم، این ظرفیت وجودی به دلیل تمایلات نابالغ در بن بست‌ هوی و هوس‌‌های کوچک به فنا رفته است. مبعث آمد که این ظرفیت‌های بزرگ به ما نشان داده شود و به تعبیر قرآن این غل و زنجیرها برداشته شود تا انسان آگاه شود. در قرآن آیه ۱۵۷ سوره اعراف آمده است که «الَّذينَ يَتَّبِعونَ الرَّسولَ النَّبِيَّ الأُمِّيَّ الَّذي يَجِدونَهُ مَكتوبًا عِندَهُم فِي التَّوراةِ وَالإِنجيلِ يَأمُرُهُم بِالمَعروفِ وَيَنهاهُم عَنِ المُنكَرِ وَيُحِلُّ لَهُمُ الطَّيِّباتِ وَيُحَرِّمُ عَلَيهِمُ الخَبائِثَ وَيَضَعُ عَنهُم إِصرَهُم وَالأَغلالَ الَّتي كانَت عَلَيهِم ۚ فَالَّذينَ آمَنوا بِهِ وَعَزَّروهُ وَنَصَروهُ وَاتَّبَعُوا النّورَ الَّذي أُنزِلَ مَعَهُ ۙ أُولٰئِكَ هُمُ المُفلِحونَ... همان‌ها که از فرستاده خدا پیروی می‌کنند؛ پیامبری که صفاتش را، در تورات و انجیلی که نزدشان است، می‌یابند؛ آنها را به معروف دستور می‌دهد و از منکر باز می‌دارد؛ اشیا پاکیزه را برای آنها حلال می‌شمرد، و ناپاکی‌ها را تحریم می‌کند؛ و بارهای سنگین، و زنجیرهایی را که بر آنها بود بر می‌دارد، پس کسانی که به او ایمان آوردند، و حمایت و یاریش کردند، و از نوری که با او نازل شده پیروی نمودند، آنان رستگارانند.»

عضو هیئت علمی دانشگاه هنر افزود: مبعث آیینه‌ای است برای نشان دادن انسان به خودش و برای قرار گرفتن در جایگاه زیبنده و شایسته خودش. در حقیقت مبعث زنده کردن انسانیت در جامعه انسانی است و این فلسفه این روز بزرگ است.

این کارشناس مذهبی درباره اهمیت این روز بزرگ بیان کرد: در این روز همه مسلمانان عید مبعث را تبریک می‌گویند، چون اهمیت مبعث به اهمیت انسان و شان بزرگ انسان‌ها برمی‌گردد. مبعث جایگاهی است که باید به آن دست پیدا کنیم، رسیدن به این جایگاه با سرپرستی اولیاء خدا و مدیریت انسان کامل شکل می‌گیرد. به همین خاطر در روز مبعث به کامل‌ترین انسان‌ها که پیغمبر خدا (ص) و امیرالمومنین (ع) هستند، توجه پیدا می‌کنیم. در واقع اهمیت این روز به توجه انسان به ظرفیت وجودی خودش از طریق تبعیت انسان کامل برمی‌گردد.

حجت‌الاسلام سرلک افزود: نامه خدا یعنی قرآن مجید در این روز به انسان ابلاغ شد، یعنی آغاز ترسیم راهی است که از انسان تا به خداوند معرفی شده است، آن هم به واسطه نزول قرآن. قرآن راه، پیامبر راهنما و انسان به یک جهت مبدا و به جهت دیگر مقصد است، یعنی انسان از خودش آغاز می‌کند و به واسطه راهنمایی قرآن و اهل بیت به ظرفیت‌های خودش دست پیدا می‌کند.

مبعث؛ تجلی اعظم

عضو هیئت علمی دانشگاه هنر با اشاره به اینکه مبعث به تعبیر روایات ما تجلی اعظم است، گفت: مبعث بزرگ‌ترین جلوه‌ای است که انسان باید به آن توجه کند تا راه را گم نکند. در دعای شب بعثت آمده است که: «اللّٰهُمَّ إِنِّى أَسْأَلُك بِالتَّجَلِّى الْأَعْظَمِ فِى هٰذِهِ اللَّيْلَةِ مِنَ الشَّهْرِ الْمُعَظَّمِ، وَالْمُرْسَلِ الْمُكَرَّمِ، أَنْ تُصَلِّىَ عَلَىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ وَأَنْ تَغْفِرَ لَنا مَا أَنْتَ بِهِ مِنَّا أَعْلَمُ، يَا مَنْ يَعْلَمُ وَلَا نَعْلَمُ... خدایا از تو می‌خواهم، به تجلّی اعظم، در این شب از ماه تجلیل شده و به‌حق رسول محبوب و شایستۀ احترام که درود فرستی بر محمّد و خاندانش و بیامرزی بر ما، آنچه را تو به آن از ما داناتری، ای آن‌که می‌داند و ما نمی‌دانیم.»

وی در ادامه اظهار کرد: حضرت ابراهیم (ع) در قصه مواجهه‌ای که با ستاره پرستان داشت، به ظاهر هم فکر آن‌ها شد و وقتی ستاره را دید گفت: «ستاره درخشان است، پس خدای من است.» بعد ماه را دید و گفت: «ماه درخشان‌تر است، پس او خدای من است‌.» پس از آن موقع دیدن خورشید گفت: «از همه آن‌ها درخشان‌تر است، پس خدای من اوست.» اما زمانی که مانند سایرین ناپدید شد و از چشم عبادت کنندگان خود پنهان گردید، ابراهیم (ع) گفت: «من از آن چه شما برای خداوند شریک قرار می‌دهید، بیزارم. این ستارگانی که مکانشان عوض می‌شود و حال آنان تغییر می کند، باید آفریننده‌ای داشته باشند که آنان را اداره کند. خداوندی وجود دارد که آنان را طلوع و غروب می‌کند و حرکتشان می‌دهد. این ستارگان کذایی شایسته پرستش و سزاوار احترام و تعظیم نیستند. آن‌ها درخشش کامل نیستند و خداوند درخشش اصلی است» در واقع در مبعث درخشش اصلی و درخشندگی جاودان و بی پایان به انسان یادآوری می‌شود. (این داستان در سوره انعام آیه ۷۶-۷۸ آمده است.) 

این کارشناس مذهبی توضیح داد: روح مبعث توجه به انسان کامل بودن است. در مبعث تولد قرآن است و جشن تولد این کتاب آسمانی را می‌گیریم، اما به واقع آورنده قرآن و کسی که به تعبیر قرآن فراخوان می‌دهد در مبعث مورد توجه جدی قرار می‌گیرد. در قرآن آیه ۱۹۳ آل عمران آمده است که: «رَبَّنَا إِنَّنَا سَمِعْنَا مُنَادِيًا يُنَادِي لِلْإِيمَانِ أَنْ آمِنُوا بِرَبِّكُمْ فَآمَنَّا ۚ رَبَّنَا فَاغْفِرْ لَنَا ذُنُوبَنَا وَكَفِّرْ عَنَّا سَيِّئَاتِنَا وَتَوَفَّنَا مَعَ الْأَبْرَارِ... پروردگارا بی تردید ما صدای ندا دهنده ای را شنیدیم که مردم را به ایمان فرا می خواند که به پروردگارتان ایمان آورید. پس ما ایمان آوردیم. پروردگارا گناهان ما را بیامرز و بدی‌هایمان را از ما محو کن، و ما را در زمره نیکوکاران بمیران.» 

وی در ادامه خاطرنشان کرد: یکی از مهم‌ترین اعمال مبعث زیارت امیرالمونین (ع) است، چون ایشان پژواک این صدای جاودانه را در عالم انجام می‌دهد و عامل و مباشر آن هستند. توجه به انسان کامل اساس خیرات را در مبعث نصیب انسان‌ها می‌کند. 

بارزترین خصیصه پیامبر اکرم (ص)

حجت‌الاسلام سرلک درباره بارزترین خصیصه پیامبر اکرم (ص) نسبت به پیامبران دیگر عنوان کرد: بزرگ‌ترین خصیصه پیامبر اکرم (ص) این است که وسعت تبلیغ، خیر و رحمت ایشان نسبت به پیامبران دیگران گسترده‌تر است. پیامبر اکرم (ص) رحمه‌اللعالمین هستند، یعنی همه عوالم هستی از گستره رحمت و به کمال رساندن این انسان نورانی برخوردار هستند. در قرآن آیه ۱۰۷ سوره انبیاء آمده است که: «وَمَا أَرْسَلْنَاكَ إِلَّا رَحْمَةً لِلْعَالَمِين... و تو را جز رحمتی برای جهانیان نفرستادیم.»

وی افزود: پیامبر خاتم‌الانبیاء هستند، یعنی تمام پیامبران پیش از ایشان به نوعی زمینه چینی کردند تا بتوانند پیام اصلی که در دستان پیامبر عظیم‌الشان اسلام حضرت محمد (ص) وجود دارد را دریافت کنند. در حقیقت تمایز اصلی پیامبر (ص) نسبت به پیامبران دیگر در عمق، ژرفا و وسعت پیام ایشان است.