عراقچی: پیرو مسیر شهید امیرعبداللهیان هستیم

ایران آنلاین: سید عباس عراقچی عصر امروز دوشنبه در برنامه «مردم دار» در پاسخ به این سوال که آیا هرگز فکر می‌کردید روزی در مورد شهید امیرعبداللهیان صحبت کنید؟ گفت: هرگز چنین تصوری نداشتم اما باید راضی بود به مقدرات الهی؛ حتما آنچه خداوند مقدر می کند خیر است.

به گزارش ایرنا، عراقچی ادامه داد: اما واقعیت این است که این شرایط برای بنده یک وظیفه سنگینتر است؛ زمانی این تغییر مسوولیت‌ها در شکل عادی خود انجام می‌شود اما یک موقع جایگزین کسی می‌شوید که در اوج شکوفایی خودش بوده و ناگهان در یک حادثه به شهادت می رسد.

عراقچی افزود: آشنایی من با امیرعبداللهیان خیلی طولانی است. هر دو دانشجوی دانشکده وزارت خارجه بودیم. البته چند سالی اختلاف دوره داشتیم البته من جلوتر بودم که دوستی ها و رفاقت ما شروع شد.

وزیر امور خارجه گفت: حوزه کاری ما با هم کمی فرق می کرد او از ابتدا حوزه کاری اش جهان عرب بود و من از ابتدا وارد بخش بین الملل و سازمان های بین الملل شدم. همکار نزدیک نبودیم و دورادور دوست بودیم و در طی سالها این دوستی گسترش پیدا کرد.

وی ادامه داد: همیشه روحیه تواضع و اخلاق ایشان را تحسین می کردم. خیلی اخلاق مدار بود. وقتی به وزارت رسید یک اقبال جمعی در وزارت امورخارجه نسبت به او بود. همه گفتند که یکی از بهترین انتخاب ها صورت گرفته است و در کارهایش هم موفق بود.

عراقچی درباره مسوولیت امیرعبداللهیان و نگاه کاری او در دولت یازدهم گفت: از دولت یازدهم از زمان دکتر صالحی که وزیر شدند هر دو ما به جمع شورای معاونین اضافه شدیم. آقای امیرعبداللهیان معاونت عربی آفریقایی آن زمان را بر عهده داشت و من معاون آسیا و اقیانوسیه بودم. لذا بیشتر از گذشته همدیگر را در شورای معاونین می دیدیم و به نوعی در وزارت خارجه نقش داشتیم و در آنجا بیشتر آشنا شدیم.

وی افزود: من و آقای امیرعبداللهیان در شورای معاونین بیشتر به یکدیگر نزدیک بودیم؛ او مسایل را به دقت پیگیری می کرد و همیشه جزییاتی را در بحث ها می گفت که کمتر کسی به آن توجه داشت.

عراقچی درباره فضای کاری و اختلاف دیدگاه امیرعبداللهیان در اداره وزارت خارجه گفت: اختلاف دید در کار داشتن نه تنها بد نیست بلکه خوب است؛ دیدگاه ها همدیگر را تکمیل می کند؛ و نهایتا به یک دیدگاه می رسید که همه ابعاد در آن دیده شده است؛ اختلاف نظر کاملا پسندیده است و حتما به تکمیل مباحث کمک می کند. در شورای معاونین، چه در زمان دکتر صالحی و چه در دوران وزارت دکتر ظریف، اختلاف دیدگاه ها همیشه با نگاهی مثبت مطرح می شد و بهترین نتیجه را می گرفتیم.

وی ادامه داد: شهید امیرعبداللهیان کسی بود که از پایین ترین رده به وزارت خارجه رسیده بود؛ مدارج کاری را از یک کارشناس معمولی طی کرده بود و پله پله بالا آمده بود تا به وزارت رسیده بود؛ لذا در داخل وزارت خارجه مقبولیت داشت.

رئیس دستگاه دیپلماسی افزود: وقتی شهید امیرعبداللهیان به وزارت رسید، یک آرامشی در وزارت خارجه حاکم شد. بخصوص که اخلاق خوبی داشت و تغییراتی که انجام می داد با زبان خوش و روحیه خوش انجام می داد. به خاطر دارم زمانی که معاون سیاسی بودم و ایشان به وزارت رسید به طور طبیعی باید معاون سیاسی عوض می شد کاملا هم از نظر من پذیرفته شده بود.

عراقچی اظهار کرد: روزی که او در زد و وارد اتاق من شد و در کمال تواضع با هم صحبت کردیم و گفت که می دانید باید تغییرات صورت بگیرد و من گفتم مشکلی در ذهن شما نباشد و این برای من کاملا پذیرفته شده است و منتظر این روز بودم که به دانشکده برگردم و با خیال خاطر این کار را انجام دهید. او گفت نه شما باید حتما اینجا بمانید و جمله ای به کار برد که شما برکت وزارت خارجه هستید؛ در واقع می خواهم اخلاق ایشان را بگویم. تمام تلاش او این بود که کسی از او ناراحت نشود.

وی در بخش دیگری از این گفت و گو، اظهار داشت: آقای رییسی و من دورادور آشنایی داشتیم. در جلسات مختلف، زمانی که ایشان در قوه قضائیه حضور داشتند، به دفعات خدمتشان رسیدم. در مجلس خبرگان که مشغول به فعالیت بودند، به‌ویژه در زمان مذاکرات برجام، در یکی دو نوبت به ایشان مراجعه کردم. در این ملاقات‌ها، ایشان سوالاتی مطرح کردند که من به آن‌ها پاسخ دادم. پس از آن، زمانی که تولیت آستان قدس رضوی را به عهده گرفتند، حکم خادمی امام هشتم از دستان ایشان اعطا گردید. این مراسم بسیار خاص و دلنشین بود و برای من لذت‌بخش بود که در آنجا حضور داشتم.

عراقچی افزود: در زمان اعطای حکم، ایشان با محبت و کلمات نیکو برخورد کردند و آقای رئیسی نیز به شدت اخلاق‌مدار و متواضع بودند. همواره با روی خوش و نرمی صحبت می‌کردند. پس از آن، با ورود ایشان به ریاست قوه قضائیه و به عنوان یکی از روسای سه قوه، در شورای عالی امنیت ملی نیز شرکت می‌کردند. من نیز به تناسب مذاکرات و برنامه‌هایی که در آن زمان وجود داشت، به دفعات به شورای عالی مراجعه می‌کردم و سوالات اعضای شورا را پاسخ می‌دادم. واقعاً روی خوش ایشان یکی از دلگرمی‌های ما بود.

وزیر امور خارجه افزود: زمانی که ایشان کاندیدای ریاست جمهوری شدند، در بهار ۱۴۰۰، به ویژه در فروردین و اردیبهشت، مذاکرات احیای برجام در حال انجام بود و شرایط بسیار حساسی حاکم بود. نزدیک به انتخابات بودیم و کار به مراحل نهایی نزدیک می‌شد. در این شرایط، دو یا سه بار در آخرین لحظات به ایشان مراجعه کردم تا ایشان را توجیه کنم؛ چرا که لازم بود سران سه قوه در جریان امور قرار گیرند.

عراقچی گفت: یک بار به یاد دارم که شب قبل از پروازم به وین، به ستاد انتخاباتی ایشان مراجعه کردم. در آنجا، جلسه‌ای در حال برگزاری بود و من در اتاق دیگری منتظر ماندم تا جلسه به پایان برسد. پس از پایان جلسه، ایشان با رویی بسیار خوش به من گفتند: "ببخشید که معطل شدید." تعبیر ایشان به گونه‌ای بود که با کلمات زیبا و دلنشین خود، سعی در دلجویی از من داشتند و گفتند: "ما اینجا به دنبال دو رأی حلال هستیم و زحمت می‌کشیم."

وی اضافه کرد: زمانی که من از عرصه سیاسی کناره‌گیری کردم، به عنوان مشاور آقای دکتر امیر عبداللهیان در وزارت امور خارجه مستقر شدم. پس از چند روز، آقای دکتر خرازی، رئیس شورای راهبردی روابط خارجی، از من درخواست کردند که به عنوان دبیر شورا خدمت کنم. من با آقای امیر عبداللهیان مشورت کردم و به ایشان گفتم که چنین دعوتی از من شده است و شما به من حکم مشاور داده‌اید. در ابتدا، قرار بر این بود که من در هر دو جایگاه فعالیت داشته باشم، اما به تدریج به طور کامل در شورای راهبردی مستقر شدم؛ چرا که این مسئولیت تقریباً تمام‌وقت بود. با این حال، هرگاه آقای دکتر امیر عبداللهیان دعوت می‌کردند، به جلسات مشاوره نیز می‌رفتم.

وزیر امور خارجه افزود: من در جریان کامل سیاست خارجی در دوره دولت آقای رئیسی بودم. این دوره با چالش‌های خاص خود همراه بود. از یک سو، مذاکرات احیای برجام که در دولت قبل ناتمام مانده بود، نیاز به پیگیری داشت و این موضوع یکی از دغدغه‌های اصلی دولت بود. مذاکرات تا سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ ادامه پیدا کرد، اما به نظر می‌رسد که در سال ۱۴۰۲ به نتیجه نرسید.

وی ادامه داد: از سوی دیگر، موضوع اوکراین و عملیات روسیه علیه این کشور آغاز شد که تبعاتی برای ما به همراه داشت و اتهاماتی درباره همکاری‌های تسلیحاتی با روسیه به ما وارد شد. این مسائل فضای منفی و دشواری را ایجاد کرد. همچنین، عملیات طوفان الاقصی آغاز شد که بخش بسیار زیادی از سیاست خارجی ما را تحت تأثیر قرار داد. تحرکات آقای دکتر امیر عبداللهیان در حمایت از مردم فلسطین، گواهی بر این موضوع است که چگونه این مسائل حجم زیادی از سیاست خارجی ما را به خود مشغول کرده بود.

عراقچی اظهار کرد: در ادامه، با وقوع عملیاتی که علیه سفارت ما در دمشق انجام شد و شهادت سرداران سپاه، و همچنین عملیات‌های بعدی، سیاست خارجی ما به شدت فعال و پرکار شد.

وی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: در کلاس هایی که در دانشکده داشتم به عنوان نمونه‌ای بارز و موفق از هماهنگی میدان و دیپلماسی، به عملیات «وعده صادق ۱» اشاره می‌کردم و توضیح می‌دادم که چگونه میدان و دیپلماسی در اینجا به اصطلاح با هم هماهنگ و همراه شدند. نقش امیر عبداللهیان در این زمینه بسیار برجسته بود و ویژگی‌های او به خوبی نمایانگر این هماهنگی بود. میدان به خوبی وظایف خود را انجام داد و دیپلماسی نیز با کنترل طبقات خود، به این هماهنگی کمک کرد.

عراقچی گفت: قبل از آغاز عملیات، وزارت خارجه مواضع لازم را اتخاذ کرد و در حین عملیات، پیام‌ها به‌طور مداوم رد و بدل شد. بلافاصله پس از عملیات، تماس‌ها برقرار شد و رفت و آمدها انجام شد تا از تبدیل واکنش ما به عملیات اسرائیل به یک جنگ تمام‌عیار جلوگیری شود. به نظر می‌رسد که این اقدام موفقیت‌آمیز بود؛ همان‌گونه که ما پس از عملیات «وعده صادق ۲» و سقوط سوریه، مراحل بعدی را نیز دوباره تجربه کردیم. این صحنه در حقیقت تکرار شد.

وزیر امور خارجه تصریح کرد: بحث میدان و دیپلماسی یک بحث کاملا غیرضروری بود که بیخود اینقدر به آن دامن زده شد؛ تردیدی وجود ندارد که میدان و دیپلماسی دو مقوله هستند اما همدیگر را تکمیل می کنند و  در یک جهت و با یک هدف حرکت می کنند. در قضیه وعده صادق یک و وعده صادق دو، از این هماهنگی ها می توان به عنوان یک مطالعهٔ موردی به آن پرداخت.

وی افزود: سیاست در زبان دولت شهید رئیسی به‌وضوح برجسته است، به‌خصوص در زمینه همکاری با سازمان‌های منطقه‌ای مانند شانگهای و بریکس. البته در مورد شانگهای باید انصاف داشت که این روند در دولت قبل و در زمان آقای دکتر روحانی آغاز شده بود. مشکلات آن زمان پیچیده بود، اما به تدریج همه مسائل حل شد و ما به آستانه الحاق ایران رسیدیم. هرچند الحاق نهایی در دولت بعدی محقق شد، اما بریکس به‌طور کامل تحت عملکرد دولت آقای شهید رئیسی انجام شد.

عراقچی گفت: به‌طور منصفانه، باید گفت که شانگهای از قبل شروع شده بود و به دولت شهید رئیسی رسید، در حالی که بریکس از صفر تا صد در همان دولت انجام شد. این کار بسیار خوبی بود، به‌خصوص که بریکس در یک مقطع زمانی خاص و حساس انجام شد. اگر ما آن فرصت پیش آمده را از دست می‌دادیم، ممکن بود چند ماه بعد دیگر امکان ورود به بریکس وجود نداشته باشد. به‌ویژه که اکنون این امکان برای سایر کشورها وجود ندارد.

وزیر امور خارجه افزود: در آخرین اجلاس بریکس که چند ماه پیش در روسیه برگزار شد، حدود ۱۳ تا ۱۴ کشور خواهان الحاق به بریکس بودند و از این تعداد، ۱۳ تا ۱۴ کشور به‌عنوان شریک پذیرفته شدند، نه به‌عنوان عضو. در آنجا اعلام شد که پنج کشور بنیان‌گذار بریکس وجود دارند و ۱۰ کشور به‌عنوان اعضای اصلی تعیین شدند. دیگر کشورها تنها می‌توانند به‌عنوان شریک در این ساختار حضور داشته باشند. این دستاورد دولت شهید رئیسی است که در یک مقطع زمانی بسیار خاص و مهم، این اقدام را انجام داد و فرصت را از دست نداد.