راهکارهایی برای اثرگذاری بیشتر جوایز
نادر قدیانی
ناشر
بخشی از جوایز حوزه کتاب و ادبیات، بیش از آنکه رویدادهایی اثرگذار در بازار کتاب و نزد مخاطبان باشند به امری تشریفاتی در عرصه فرهنگ و هنر تبدیل شده‌اند. البته درباره برخی از آنها می‌توان استثناهایی قائل شد اما صحبت من درباره اکثریت اینها و وضعیتی هست که طی سال‌ها شاهد بوده‌ایم. این مسأله حتی درباره رویدادهایی که به شکل سالانه و مستمر برگزار می‌شوند هم صادق است، متأسفانه حتی در اعلام نتایج برخی از اینها نیز گاهی بی‌توجهی‌هایی صورت می‌گیرد، آنچنان که در مواردی وقتی کتابی انتخاب شده و از آن به‌عنوان اثر برگزیده یا شایسته تقدیر تجلیل شده فراموش کرده‌اند که نام ناشر اثر مذکور را در اختتامیه بگویند! بگذارید به‌عنوان یکی از اهالی کتاب و براساس تجربه شخصی‌ام پیشنهادی برای متولیان برگزاری جوایز فرهنگی و هنری داشته باشم، اینکه اگر مسئولان خواهان اثرگذاری هرچه بیشتر نتایج داوری‌ها در بازار نشر هستند بهتر است که راهکارهایی برای حمایت از منتخبان داشته باشند. چرا فردای روز برگزاری اختتامیه جوایز حوزه کتاب و ادبیات همه چیز به پایان می‌رسد!
این در حالی است که می‌توان با خرید آثار منتخب در تیراژهای قابل‌توجه حمایت خوبی از آن کتاب انجام داد. وقتی کتاب‌های برگزیده در تیراژهای یکصد یا پنجاه هزار نسخه‌ای خریداری شوند شاهد شکل‌گیری حمایتی چندجانبه خواهیم بود؛ حمایتی که هم نویسنده یا مترجم اثر را شامل می‌شود و هم برای ناشر آن منفعت به‌دنبال دارد.
بی‌اغراق با چنین اقداماتی می‌توان کل زنجیره‌ای را که از تألیف و ترجمه اثر تا انتشار و عرضه آن دخیل هستند رونق بخشید. بخشی از حمایت هم متوجه مخاطبان می‌شود، آنچنان که می‌توان کتاب‌های خریداری شده دست به تجهیز مخازن کتابخانه‌های عمومی و همچنین کتابخانه مدارس یا دانشگاه‌ها زد و از این طریق در جهت تسهیل دسترسی به کتاب هم گام برداشت.
در این بین از نقش رسانه‌ها نیز نباید غافل شد، بی‌شک بخشی از اثرگذاری نتایج این جوایز و جشنواره‌ها در گروی چگونگی اطلاع‌رسانی و حتی کارهای تبلیغاتی است؛ حتی اگر بنا را بر این بگذاریم که کتاب‌های منتخب پتانسیل جذب مخاطب و پرفروش شدن را دارند مسأله اینجاست که تا درباره‌شان اطلاع‌رسانی نشود مردم حتی از وجودشان باخبر نمی‌شوند! از طرفی درباره کتاب‌های منتخب باید جلسات نقد و بررسی برگزار شود تا خوانندگان بتوانند پی به این نکته ببرند که فلان اثر برگزیده در چه حیطه‌ای جای می‌گیرد و درباره چه موضوعی هست.
از سویی در این بین رسانه ملی هم می‌تواند نقش مهمی ایفا کند. البته نه فقط با یک یا دو برنامه کوتاه معرفی کتاب! پخش برنامه‌های رسانه‌ای حتی از دریچه تلویزیون نیز وقتی اثرگذار خواهد بود که تداوم داشته باشد و سازندگان آنها در پی یک جریان‌سازی برای جلب نظر مخاطبان برآمده باشند؛ درغیر این صورت همان‌گونه که اشاره شد با یکی دو تلاش مختصر که نمی‌توان انتظار اثرگذاری‌های آنچنانی را داشت. سخن آخر اینکه متولیان فرهنگی اگر خواهان کاربردی‌تر شدن هر چه بیشتر اقدامات خود هستند بهتر است که از مشورت با اهالی کتاب در حوزه‌های مرتبط با خود غفلت نکنند.