چگونه آثار مهدی آذریزدی را بخوانیم؟
آثار مهدی آذریزدی با زبانی ساده و دلنشین، کودکان را به دنیای قصه‌های کهن می‌برند؛ دنیایی که هنوز هم برای دنیای امروز حرفی برای گفتن دارد.
ایران آنلاین: نام مهدی آذریزدی، برای بسیاری از ایرانیان با عطر شیرین قصه‌های دوران کودکی گره خورده است؛ قصه‌هایی که از دل کتاب‌های سنگین و کهن فارسی بیرون آمده بودند اما لحن ساده، صمیمی و آموزنده بیان می‌شدند که کودک دیروز، هنوز هم با یادشان لبخند می‌زند.
به گزارش ایرنا، آذریزدی از دل کتاب‌فروشی‌ها، چاپخانه‌ها و آشنایی عمیق با متون اصیل فارسی برخاسته بود و رسالتی فرهنگی را بر دوش می‌کشید: پیوند دادن نسل جدید با گنجینه‌های فراموش‌شده ادبیات ایران.
ویژگی‌های فکری و ادبی آذریزدی
آذریزدی نویسنده‌ای ساده‌نویس به شمار می‌رود اما در عمق آثارش، بنیان‌های فکری سعدی شیرازی به چشم می‌خورد، ادبیات اخلاق‌گرایانه و تعلیمی او در کنار دریافت درستش از درک و خرد کودکانه، موجب شد استقبال از آثارش چشمگیر و روش کار او جریان‌ساز باشد. آذریزدی به آموزش از طریق داستان باور داشت، مسیری که پیش از او سعدی و مولانا نیز پیموده بودند.
او از جمله نویسندگانی بود که بدون وابستگی به دستگاه‌های دولتی فرهنگی، برای ادبیات فارسی دل می‌سوزاند و معلم کمتر شناخته شده کودکان ایران زمین بود.
دلبستگی و احاطه به ادبیات کهن ایران
آثار آذریزدی را نمی‌توان بازنویسی آثار کهن دانست، اساس کار او به تفسیر فرهنگی متون کهن برای کودکان شباهت داشت.
این تفسیر نه به دلیل بازنویسی داستان‌هایی از «کلیله و دمنه»، «مثنوی معنوی»، «گلستان» یا «مرزبان‌نامه» بلکه به دلیل بیرون کشیدن بخش‌هایی که برای کودک امروز قابل فهم و ارزشمند بود. شناخت عمیق او از ساختار حکایت‌ها، زبان نمادین و بنیان‌های فکری ادبیات کهن، او را قادر می‌کرد تا روایتی تازه و زنده از متنی کلاسیک ارائه دهد، بی‌آنکه مفهوم واقعی اثر اصلی را مخدوش کند.
مهارت آذریزدی در درک زبان کودکان
یکی از رازهای ماندگاری آثار آذریزدی، درک شگفت‌انگیز او از ذهن و زبان کودک بود. او هیچ آموزش رسمی در زمینه روان‌شناسی کودک ندیده بود اما به تجربه و شهود، دریافته بود که کودک چقدر و چگونه می‌فهمد.
زبان آثار او کودکانه نبود، «کودک‌فهم» بود، او در گفت‌وگوهایش نیز بارها تأکید کرده بود که نوشتن برای کودک، سخت‌تر از نوشتن برای بزرگسالان است، زیرا کودک با هیچ‌کس تعارف ندارد و اگر نوشته‌ای را نفهمد یا دوست نداشته باشد، آن را کنار می‌گذارد.
چگونه آثار مهدی آذریزدی را بخوانیم؟
خواندن آثار آذریزدی تنها برای سرگرمی کودک نیست، بلکه برای آشنایی او با دنیای فرهنگ و تفکر ایرانی نیز خواهد بود.
گام نخست: با کودک همراه شوید؛ این کتاب‌ها را با کودک بخوانید و درباره پیام داستان‌ها با او گفت‌وگو کنید، زیرا بسیاری از لایه‌های معنا در گفت‌وگو روشن می‌شود، بپرسید چه چیزهایی از داستانی که خوانده متوجه شده است؟
گام دوم: فرصت تجربه به کودک دهید؛ به کودک فرصت دهید با سرعت و سبک خود بخواند؛ سادگی زبان آذریزدی کمک می‌کند تا کودک حس تسلط بر متن داشته باشد و علاقه بیشتری پیدا کند.
گام سوم: نسخه‌های شنیداری، دیداری و مصور را فراهم کنید؛ نسخه‌های مختلف آثار آذریزدی اکنون در دسترس است، چاپ‌های مصور، کتاب‌های گویا و پویانمایی‌هایی که از آثار مهدی آذریزدی ساخته شده، می‌تواند توجه کودکان را جلب کندو باعث تقویت ارتباط کودک با کتاب شود.
گام چهارم: نگاهی پژوهشی برای بزرگسالان؛ برای مخاطب بزرگسال، خواندن آذریزدی فرصتی است برای بازاندیشی در ارتباط ادبیات کهن و اندیشه‌های معاصر است و فرصتی برای درک دوباره‌ای از حکمت‌های فراموش‌شده‌ای که در قالب قصه آمده‌اند، فراهم می‌کند.
پایه‌گذار ادبیات کودک مدرن
مهدی آذریزدی نه‌تنها پایه‌گذار ادبیات کودک به معنای مدرن آن در ایران بود، بلکه با آثارش نشان داد که ادبیات کهن فارسی اگر به روشی درست بازگو شود، می‌تواند برای نسل جدید حرفی داشته باشد.
مهدی آذریزدی که بود؟
مهدی آذریزدی در ۲۷ اسفند ۱۳۰۰ خورشیدی در آبادی خرمشاه یزد به دنیا آمد. از کودکی به کار کشاورزی، بنایی و جوراب‌بافی مشغول بود و تحصیلات رسمی نداشت؛ دانش و معلوماتش را از راه مطالعه و به طور خودآموخته کسب کرد. در یزد کار در کتاب‌فروشی، نقطه عطفی در زندگی‌اش بود؛ آنجا بود که عشق او به کتاب با دسترسی به متون کهن پایه‌گذاری شد.
در سال ۱۳۲۲ به تهران رفت و در چاپخانه علمی، چندین کتاب‌فروشی و روزنامه مانند «اطلاعات» فعالیت کرد. در سن ۳۵ سالگی (۱۳۳۵) نخستین داستان‌هایش برای کودکان را منتشر کرد.
در ۱۸ تیر ۱۳۸۸، در سن ۸۷ سالگی بر اثر بیماری ریوی در تهران درگذشت و در زادگاهش یزد آرام گرفت.
این روز بعدها به‌عنوان روز ملی ادبیات کودک و نوجوان تعیین شد.
معرفی آثار
مجموعه «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب» (۸ جلد، ۱۳۳۵–۱۳۶۳)
مهم‌ترین مجموعه آثار مهدی آذریزدی است که برگرفته از کلیله و دمنه، مرزبان‌نامه، سندبادنامه، قابوس‌نامه، مثنوی معنوی، قرآن، آثار عطار، گلستان و داستان‌های چهارده معصوم (ع) است . این نوشته‌ها با زبانی ساده و روان برای گروه سنی کودک و نوجوان بازنویسی شدند. آثار این مجموعه مورد تقدیرهای بین‌المللی قرار گرفتند: جایزه یونسکو در سال ۱۳۴۳) و جایزه کتاب سال در ۱۳۴۵
مجموعه «قصه‌های تازه از کتاب‌های کهن»
مجموعه‌ای ده‌جلدی شامل داستان‌هایی با موضوعات اخلاقی و معرفتی از متون کلاسیک کمتر بازنویسی‌شده مانند «خیر و شر»، «حق و ناحق»، «پنج افسانه»، «ده حکایت»، «بچه آدم»، «مرد و نامرد»، «هشت بهشت»، «بافنده داننده» و... این مجموعه تداوم پروژه فرهنگی آذریزدی برای معرفی گنجینه‌های کهن با زبانی شیرین و برای کودک و نوجوان بود.
داستان‌ها و اشعار مستقل
آثاری مانند «گربه ناقلا» (قصه طنزآمیز برای خردسالان)، «گربه تنبل»، «شعر قند و عسل» (مجموعه‌ای از اشعار کودکانه)، «مثنوی بچه‌خوب» (بازنویسی مثل مثنوی معنوی برای کودکان)، «قصه‌های ساده برای نوآموزان»، «خاله گوهر»، «خاله سوسکه» و «لبخند» که همه مخاطب خردسال دارند.
آثار ناتمام
جلد ۹ و ۱۰ مجموعه «قصه‌های خوب برای بچه‌های خوب»، «فرهنگ یزدی»، «مکتب‌خانه» و «جنگل مولا» از جمله آثار در دست نگارش بودند که به‌دلیل درگذشت نویسنده باقی ماندند.
انتهای پیام/