قیمت‌ها صعودی، خریداران فراری

یاسمن صادق‌شیرازی_ گروه خودرو: نشانه‌های این وضعیت را می‌توان در سکوت پلتفرم‌های خریدوفروش و بی‌رمقی نمایندگی‌ها مشاهده کرد؛ حتی باوجود رشد نرخ ارز، خودرو دیگر نتوانسته جایگاه پیشین خود را به‌عنوان کالایی سرمایه‌ای حفظ کند.

خودرو، دیگر ابزار سرمایه‌گذاری نیست؟
در سال‌های گذشته، بازار خودرو همواره یکی از پناهگاه‌های سرمایه در دوران تورمی بوده؛ اما حالا این نقش بیش‌ازپیش به بازارهایی مانند ارز و طلا واگذار شده است. کارشناسان معتقدند سرمایه‌گذاران اکنون ترجیح می‌دهند دارایی خود را به شکل‌هایی نگه دارند که نقدشوندگی بالاتری دارند و واکنش آنها به نوسانات، سریع‌تر است.
قیمت‌ها اسمی رشد می‌کنند
عماد جعفری، کارشناس بازار خودرو، در گفت‌وگو با «ایران»، می‌گوید: «بازار خودرو دیگر نه رونق سابق را دارد و نه جایگاه گذشته خود را حفظ کرده است. امروز مردم به دنبال دارایی‌هایی هستند که نقدشوندگی سریع و بازدهی لحظه‌ای دارند؛ مثل طلا و دلار. خودرو نه چنین ویژگی‌ای دارد و نه در شرایط فعلی، قابل‌پیش‌بینی است که بازده سرمایه‌گذاری در آن به چه شکلی باشد. در واقع خودرو از مسیر کالای سرمایه‌ای، به سمت کالای مصرفی در حال حرکت است.»
مشاهدات میدانی و تحلیل کارشناسان نشان می‌دهد حتی افزایش نرخ دلار آزاد به بالای ۱۰۰ هزار تومان نیز تأثیر فوری بر معاملات بازار خودرو نداشته است. جعفری تأکید می‌کند: «افزایش قیمت خودرو در برخی پلتفرم‌ها و فضای مجازی، بیش از آنکه حاصل تقاضای واقعی باشد، نتیجه تلاش برخی مالکان برای جبران اختلاف نرخ خرید خودرو با نرخ فعلی دلار است. اما واقعیت این است که خریداری در بازار وجود ندارد و قیمت‌ها صرفاً در سطح اسمی رشد کرده‌اند.»

بلاتکلیفی بازار خودرو
جعفری یکی از مهم‌ترین دلایل وضعیت فعلی بازار را تحولات منطقه‌ای و شرایط روز می‌داند و می‌گوید: «انتشار اخبار ضدونقیض درباره تحولات منطقه‌ای، قیمت ارز را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و همین مسأله بازارهایی مانند خودرو را دچار نوسان می‌کند. در چنین شرایطی، طبیعی است که مردم مثل گذشته از طرح‌های فروش خودرو استقبال نکنند.»
به گفته او «اگر هم خریدی انجام شود، به‌صورت نقدی است؛ چرا که متقاضیان تمایل ندارند ریسک ثبت‌نام بلندمدت را بپذیرند. بی‌تعهدی شرکت‌ها در تحویل به‌موقع خودرو نیز در این تصمیم بی‌تأثیر نیست. شرکت‌ها شرایط فروش اعلام می‌کنند، اما هنوز خودروهایی را که سال‌ها پیش ثبت‌نام شده، تحویل نداده‌اند. در چنین فضایی، تردید مردم برای ورود به طرح‌های فروش جدید کاملاً منطقی است.»

فروشندگان در صف نقدکردن سرمایه
این کارشناس بازار خودرو تأکید می‌کند که بازار در شرایطی است که همه فروشنده‌اند، اما خریدار نیست، برای همین خیلی از مالکان خودرو حاضرند حتی زیر قیمت بازار بفروشند تا سرمایه‌شان را نقد کرده و وارد بازارهایی مانند طلا یا ارز شوند. چون می‌بینند درحالی‌که سایر بازارها هر روز در حال تغییر است، قیمت خودروهایشان در رکود باقی‌مانده است.
به گفته این کارشناس، خودرو نه رشد قیمت متناسب با دلار دارد و نه قابلیت نقدشوندگی سریع. بنابراین ترجیح بسیاری از افراد، خروج از بازار خودرو و ورود به بازارهایی با بازدهی بالاتر است. جعفری در این باره می‌گوید: «در شرایط فعلی، خودرو نه یک گزینه مطمئن برای سرمایه‌گذاری است و نه بازاری دارد که بتوان به آن تکیه کرد. اگر قرار است خودرو جایگاهی داشته باشد، آن جایگاه در سبد کالای مصرفی است؛ نه سرمایه‌ای. البته حتی به‌عنوان کالای مصرفی نیز تا زمانی که ثبات به سیاست‌های اقتصادی بازنگردد، بازار همچنان سرد و بی‌رمق خواهد ماند.»

بازار خودرو؛ بی‌رمق‌تر از همیشه
باوجود رشد قیمت خودرو در برخی پلتفرم‌های خریدوفروش، عملاً خبر چندانی از معاملات نیست. شرایط بازار به‌گونه‌ای است که همه فروشنده‌اند، اما خریداران عملاً عقب‌نشینی کرده‌اند. عبدالله بابایی، کارشناس بازار خودرو، نیز معتقد است «نوسانات قیمتی اخیر، مستقیماً ناشی از نوسانات نرخ ارز است؛ اما رشد قیمت به معنای رونق بازار نیست. تعداد معاملات به‌شدت کاهش‌یافته و عملاً بازار در مرحله‌ای از بی‌ثباتی قرار دارد که تصمیم‌گیری را برای هر دو طرف دشوار کرده است.»
او نیز بازار فعلی را برای خرید سرمایه‌ای مناسب نمی‌داند و تأکید می‌کند که تثبیت نرخ ارز می‌تواند به تعدیل قیمت خودرو کمک کند: «اگر نرخ ارز کنترل شود، قیمت خودرو هم منطقی‌تر خواهد شد و حتی احتمال کاهش قیمت وجود دارد. اما تا آن زمان، بازار همچنان در وضعیت انتظار باقی خواهد ماند.»

بی‌اعتمادی خریداران به شرکت‌ها
درحالی‌که برخی خودروها در سایت‌های خریدوفروش با قیمت‌های افزایشی درج شده‌اند، واقعیت کف بازار متفاوت است. تنها چیزی که دیده می‌شود، آگهی‌هایی با قیمت‌های غیرواقعی و فروشندگانی است که بیشتر به دنبال حفظ ارزش دارایی خود هستند تا انجام معامله. سعید مؤتمنی، رئیس سابق اتحادیه نمایشگاه‌داران خودرو، بازار فعلی را در حالت قفل توصیف می‌کند و به «ایران»، می‌گوید: «خرید و فروشی انجام نمی‌شود، چون خریدار نیست. نوسانات نرخ ارز، ریسک معامله را بالا برده و همه را به انتظار واداشته است.» او تأکید می‌کند: «تفاوت قیمت‌های درج‌شده در پلتفرم‌ها با واقعیت بازار چشمگیر است. در برخی پلتفرم‌ها قیمت‌هایی درج می‌شود که اساساً مبنای معامله نیست. فروشنده‌ها حتی حاضرند پایین‌تر از آن قیمت‌ها بفروشند تا نقدینگی داشته باشند؛ اما باز هم خریداری وجود ندارد.»
محدودیت عرضه برخی خودروهای داخلی نیز از جمله دلایل رشد قیمتی آن‌هاست. مؤتمنی هشدار می‌دهد که اگر نرخ ارز همچنان صعودی بماند و هم‌زمان تعرفه واردات به ۱۰۰ درصد برسد، بازار خودروهای وارداتی نیز با موج جدیدی از افزایش قیمت مواجه خواهد شد.
به گفته مؤتمنی، چالش مهم دیگر بازار خودرو، بی‌اعتمادی مردم به شرکت‌های عرضه‌کننده است: «بسیاری از شرکت‌هایی که طرح‌های فروش اجرا کرده‌اند، خودروها را تحویل نداده‌اند. شکایاتی در این زمینه وجود دارد که حتی به چند سال گذشته بازمی‌گردد، و هنوز بسیاری از مشتریان در بلاتکلیفی کامل قرار دارند.»