نسخه بورسی نجات همزمان تولید، تورم و بازار ارز

گروه بورس/ ایران آنلاین: اول، در اقتصاد تورمی ایران که بسیاری از مردم تمایل دارند خود را نسبت به ریسک ارز بیمه کنند، فرصتی برای سرمایه‌گذاری ایجاد می‌کند. دوم، برای صنایع ارزآور کشور که اکنون با مشکل نقدینگی دست و پنجه نرم می‌کنند فرصتی ناب برای تأمین مالی فراهم می‌کند. سوم، به عنوان ضدشوک در بازار ارز عمل می‌کند، زیرا در دوران تلاطم، فشار را از بازار نقدی دلار برداشته و این محصول مالی مشابه ضربه‌گیر عمل خواهد کرد. چهارم، مهم‌ترین ابزاری می‌شود برای بانک مرکزی که بتواند نرخ ارز را کنترل کند. همه این چهار گام با یک هدف غایی صورت می‌گیرد و آن هم حذف رانت ارزی است. مدنی‌زاده البته تأکید می‌کند تک‌نرخی کردن ارز به معنای رهاسازی نرخ‌ها نیست و این اقدام قطعاً به صورت دفعتی اجرا نخواهد شد که به اقتصاد شوک وارد کند. کارشناسان اقتصادی معتقدند نظام ارز چندنرخی مهم‌ترین چشمه رانت‌پاشی در اقتصاد ایران است که اگر بخشکد، مهم‌ترین گام برای شکوفایی خاک اقتصاد ایران برداشته خواهد شد.
 
صندوق‌ها و اوراق ارزی در راه بازار سرمایه؛ ثبات بازار ارز هدف اصلی است
سیدعلی مدنی‌زاده، وزیر امور اقتصادی و دارایی در سومین همایش تجلیل از برترین‌های بورس کالا با تأکید بر اهمیت رشد تولید و سرمایه‌گذاری در کشور گفت:
«یکی از برنامه‌های وزارت اقتصاد استفاده از ظرفیت عرضه صندوق‌ها و اوراق ارزی در بازار سرمایه است تا علاوه بر تأمین مالی، امکان مدیریت ریسک نرخ ارز، افزایش پیش‌بینی‌پذیری اقتصاد و جذب نقدینگی به سمت بنگاه‌های بزرگ، بویژه بنگاه‌های صادراتی فراهم شود.یکی از چالش‌های اصلی در مسیر افزایش بهره‌وری محدودیت‌های قیمت‌گذاری است. این مسأله اقتصاد ایران را درگیر کرده است. چالش دیگر نیز موضوع تأمین مالی و دسترسی به نرخ‌های مناسب تأمین مالی است.در حال حاضر تأمین مالی تولید عمدتاً بر پایه نظام بانکی است و نقش بازار سرمایه بسیار محدود است. حدود ۷۵ درصد از تولید کشور در صنایع بزرگ و سرمایه‌بر متمرکز است، در حالی که بنگاه‌های کوچک و متوسط بخش عمده اشتغال کشور را ایجاد می‌کنند. بنابراین لازم است صنایع بزرگ به سمت بازار سرمایه هدایت شوند تا منابع بانکی برای حمایت از بنگاه‌های کوچک و متوسط آزاد شود.»
اولویت اصلی وزارت اقتصاد برای اعتمادسازی میان مردم، پیش‌بینی‌پذیر کردن اقتصاد است تا سرمایه‌های خرد مردم به سمت بازار سرمایه سوق پیدا کند.
وزارت اقتصاد در حال اجرای طرح‌هایی است که منابع خرد مردم را از بازارهای غیرمولد مانند ارز، به سمت صنایع بزرگ در بازار سرمایه هدایت کند و اولین گام این مسیر امروز در بستر بورس کالا برداشته شد. تمرکز وزارت اقتصاد بر حمایت از بازار سرمایه، توسعه ابزارهای مالی و هدایت منابع مردم به سمت سرمایه‌گذاری مولد است تا هم رشد اقتصادی و اشتغال افزایش یابد و هم ثبات و پیش‌بینی‌پذیری بازارها حفظ شود.
سوق دادن بنگاه‌های بزرگ به بازار سرمایه موجب افزایش انگیزه سرمایه‌گذاری، جلوگیری از خروج سرمایه و تبدیل پس‌انداز مردم به سرمایه‌گذاری مولد می‌شود. این سیاست‌ها به رشد تولید، تقویت اشتغال و ارتقای ثبات اقتصادی کمک می‌کند.
به‌زودی صندوق‌ها و اوراق ارزی معرفی می‌شوند تا منابع خرد مردم را به‌طور هدفمند به سمت صنایع بزرگ هدایت کرده و هم‌زمان تأمین مالی لازم برای سرمایه‌گذاری و گردش سرمایه این بنگاه‌ها را فراهم کنند. این ابزارها علاوه بر تأمین مالی، قدرت شرکت‌ها را در پوشش ریسک نوسانات نرخ ارز افزایش می‌دهد؛ امکانی که امروز به‌ دلیل کمبود ابزارها و نهادهای مالی در بازار وجود ندارد. توسعه قراردادهای آتی این فرصت را فراهم می‌کند تا فعالان اقتصادی موقعیت‌های لازم را برای مصون ماندن از نوسانات قیمتی اتخاذ کنند و این امر در نهایت به افزایش پیش‌بینی‌پذیری بازار منجر می‌شود. قانون تأمین مالی تولید و زیرساخت‌ها، سامانه وثایق و صندوق‌های تضمین را فعال می‌کند. قرار است شورای عالی بورس ظرف چند هفته دستورالعمل‌ها را تصویب و بورس کالا ظرف یک ماه از این ابزار رونمایی کند. این ابزارها دارایی‌های بنگاه‌های کوچک و متوسط را به وثیقه تبدیل کرده و امکان دسترسی به تأمین مالی ارزان را فراهم می‌کند.
 
ارزیابی فرصت‌های صندوق‌ها و اوراق ارزی
ایجاد صندوق‌های سرمایه‌گذاری ارزی و توسعه ابزارهای مالی مبتنی بر ارز، به‌عنوان یکی از برنامه‌های جدید وزارت اقتصاد، از سوی کارشناسان بازار سرمایه اقدامی مهم در مسیر تقویت بازار سرمایه و ساماندهی بازار ارز ارزیابی شده است. بهنام چاوشی، کارشناس بازار سرمایه، در گفت‌وگو با پایگاه خبری سنا، تأکید کرد که صندوق‌های ارزی با هدف اصلی مدیریت دارایی‌های ارزی ایجاد می‌شوند، اما در صورت استقبال بازار و تثبیت جایگاهشان، می‌توانند در بلندمدت به ابزاری مؤثر برای کنترل و مدیریت نرخ ارز تبدیل شوند. او افزود: «این صندوق‌ها با بهره‌گیری از مدیران حرفه‌ای، می‌توانند از رفتارهای هیجانی سرمایه‌گذاران جلوگیری کرده و نقدشوندگی مطمئن‌تری نسبت به معاملات مستقیم ارزی فراهم کنند.» چاوشی همچنین با اشاره به تجربه موفق صندوق‌های سرمایه‌گذاری در ۱۷ سال گذشته، گفت هر ابزار مالی جدید باید در چهارچوبی مشخص و محدود آغاز شود تا نقاط قوت و ضعف آن شناسایی و زمینه توسعه آن فراهم گردد.
در همین زمینه، همایون دارابی، کارشناس بازار سرمایه، راه‌اندازی صندوق‌ها و اوراق ارزی را گامی مهم و پیشرو در مسیر توسعه ابزارهای مالی کشور دانست. او با اشاره به حرکت‌های اخیر بورس کالا در طراحی گواهی‌های کالایی و قراردادهای جدید، گفت این تحولات می‌توانند بخش واقعی اقتصاد را تقویت کنند. دارابی همچنین به تجربه موفق تأمین مالی جمعی ارزی در بازار سرمایه اشاره کرد و آن را بستری مناسب برای به‌کارگیری ارزهای خارج از کشور در تأمین مالی بنگاه‌های داخلی دانست. وی معتقد است این اقدامات می‌تواند بازار ارز را به‌صورت نظام‌مند به بازار سرمایه متصل کرده و به شفافیت و کارآمدی آن کمک کند. او بر تسریع در اجرای برنامه‌ها و تسهیل صدور مجوز برای نهادهای مالی نیز تأکید کرد تا این ابزارها هرچه سریع‌تر عملیاتی شوند. همچنین جواد عشقی‌نژاد، کارشناس بازار سرمایه، طرح ایجاد صندوق‌های ارزی و ابزارهای مالی مبتنی بر ارز را اقدامی دقیق و حساب‌شده برای توسعه بازار سرمایه دانست. به گفته او، این ابزارها می‌توانند منابع غیرمولد و سرمایه‌های خرد را به سمت فعالیت‌های مولد، تولیدی و صنعتی هدایت کرده و در نهایت به رشد پایدار اقتصاد منجر شوند. وی ابراز امیدواری کرد که اجرای این طرح در کوتاه‌ترین زمان ممکن انجام شود تا آثار مثبت آن در تقویت اقتصاد واقعی کشور نمایان گردد.
در مجموع، کارشناسان معتقدند صندوق‌های ارزی، در صورت طراحی حرفه‌ای و مدیریت کارآمد، می‌توانند هم به ساماندهی بازار ارز کمک کنند و هم زمینه‌ای برای جذب سرمایه‌های پراکنده به سوی تولید 
فراهم آورند.

بــــرش

آینده بازار سرمایه از مسیر استانداردسازی و عرضه شفاف می‌گذرد
حجت‌اله صیدی، رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار، در سومین همایش «برترین‌های بورس کالای ایران» که با حضور وزیر اقتصاد برگزار شد، تأکید کرد: «به‌جرأت می‌توان تاریخ بازار سرمایه ایران را به دو بخش «پیش از تأسیس بورس کالا» و «پس از آن» تقسیم کرد؛ زیرا از زمان شکل‌گیری این بورس، شاهد جهشی چشمگیر در شفافیت، پیش‌بینی‌پذیری و انسجام بازارهای مالی بوده‌ایم.پیش از ایجاد بورس کالا، بازارها از انسجام کافی برخوردار نبودند و ارزیابی دقیق قیمت‌ها و وضع محصولات ممکن نبود؛ اما با ورود استانداردها و سازوکارهای شفاف معاملاتی، بورس کالا نقشی تعیین‌کننده در کارآمدی بازارها ایفا کرد.کاهش هزینه مبادله مهم‌ترین اثر و دستاورد بورس کالا است. در بسیاری از نظریه‌های اقتصادی، کاهش هزینه مبادله به‌عنوان یکی از وظایف اصلی دولت‌ها مطرح است. خوشبختانه بورس کالا در این زمینه موفق عمل کرده و به افزایش کارایی اقتصاد ایران کمک کرده است.یکی از فرصت‌های طلایی بورس کالا، موضوع مولدسازی دارایی‌هاست. این ظرفیت می‌تواند در تأمین مالی مستقیم و غیرمستقیم تولید نقش‌آفرین باشد و امیدواریم در آینده نزدیک شاهد تحقق کامل آن باشیم.»
برخلاف تصور رایج، بورس کالا قیمت‌ها را تعیین نمی‌کند، بلکه صرفاً بستری برای کشف قیمت منصفانه فراهم می‌آورد. این بورس هیچ‌گونه دخالتی در تعیین قیمت پایه ندارد و صرفاً بر اجرای دقیق فرمول‌های مورد توافق میان نهادهای ذی‌ربط و انجمن‌های صنفی نظارت می‌کند. با وجود توسعه قابل‌توجه بورس کالا، هنوز بسیاری از کالاهای استاندارد به این بازار وارد نشده‌اند. این در حالی است که تقاضا برای عرضه وجود دارد و ورود این کالاها قطعاً به نفع تولیدکننده، مصرف‌کننده و کل اقتصاد کشور خواهد بود؛ چون بورس کالا با حذف واسطه‌های غیرضروری، به شفافیت و کاهش هزینه‌ها کمک می‌کند.