۱۲ روز زیر آتش؛
روایت کمالوندی از حمله به تاسیسات هستهای ایران
«بهروز کمالوندی» سخنگو و معاون سازمان انرژی اتمی درباره جنگ ۱۲ روزه، از ساعاتی سخن گفت که با شنیدن صدای انفجارها در بامداد ۲۳ خرداد آغاز شد؛ دقایقی که به سرعت با تماسهای اضطراری، حضور در سازمان و آغاز مدیریت یکی از پیچیدهترین و سختترین بحرانهای تاریخ صنعت هستهای کشور همراه بود.
ایران آنلاین: سخنگوی سازمان انرژی اتمی با اشاره به فضای حاکم بر سازمان انرژی اتمی در جریان حملات نظامی به سایتهای هستهای، تاکید کرد که همزمان با نگرانی از ابعاد تجاوز نظامی و خشم نسبت به چنین اقداماتی، انگیزه مضاعف برای مدیریت فضا در میان نیروها شکل گرفت؛ انگیزهای که باعث شد همه بخشها با حداقل نیرو اما حداکثر تمرکز، مدیریت بحران را برعهده بگیرند.
به گزارش ایسنا، کمالوندی با بیان اینکه اگر کشورهای اروپایی و آمریکا نگرانی مشروع دارند، ایران حاضر به همکاری و تعامل است، گفت: مهمترین نکته این است که طرفهای مقابل قانع شوند خواستههای عجیبی که در ذهنشان درباره ایران و برنامه غنیسازی به ویژه «غنیسازی صفر» دارند، شدنی نیست.
نخبگانی داریم که هنوز اهمیت داشتن توانمندی هستهای و موشکی را نمیدانند
سخنگوی سازمان انرژی اتمی با تاکید بر اینکه موضوع هستهای و بعد از آن مسائل موشکی از اهمیت قابل توجهی در کشور برخوردار هستند، اظهار کرد: اگر این مسائل مهم نبودند دشمنان دست روی اینها نمیگذاشتند و دیدید طی جنگ ۱۲ روزه چقدر داشتن صنعت موشکی و توانمندی ساخت انواع موشک مهم است. اما نخبگانی داریم که هنوز اهمیت داشتن توانمندی هستهای و موشکی را نمیدانند و درک نمیکنند. شاید اگر من هم در وزارت خارجه مانده بودم و به فعالیتم در آنجا ادامه میدادم و از نزدیک با مسائل فنی و سیاسی هستهای آشنا نمیشدم، میگفتم مساله هستهای برای کشور بیشتر از اینکه منفعت داشته باشد، مشکل آفرین است چرا باید دنبال آن باشیم؟ اما در ۱۳ سالی که به سازمان انرژی اتمی آمدم و از نزدیک با ابعاد این صنعت آشنا شدم به اهمیت در اختیار داشتن این فناوری اشراف پیدا کردم.
وی ادامه داد: در دنیای امروز، اهمیت توانمندی هستهای برای کشورها از جایگاه ویژهای برخوردار است. در سند راهبردی امنیت ملی آمریکا که اخیرا منتشر شده، بر بازدارندگی هستهای آمریکا در آینده تاکید شده است و بعد از آن بر توانمندی آمریکا در حوزه کوانتوم و هوش مصنوعی. با این تفاوت که فناوری هستهای یک سابقه ۸۰ ساله دارد و همچنان اهمیتشان به قوت خود باقی است.
در موضوع هستهای به لبه قدرت رسیدیم
کمالوندی افزود: روسیه نیز اخیرا یک اژدر اتمی تولید و آزمایش کرده است که روی پیشران هستهای قرار گرفته است و مثل موشک کروز میتواند در نزدیکی سواحل آمریکا منفجر شود که صدها برابر بمب هیروشیما میتواند خرابی ایجاد کند و موازنه قوا با آمریکا را بهم زند. تسخیر دریا بدون فناوری هستهای دیگر امکان ندارد، تمام زیردریاییها کم کم به موتور هستهای و موشکهای هستهای مجهز میشوند. کشوری که قدرت نداشته باشد عملا حرفی برای گفتن ندارد، به ویژه اگر بخواهید همزمان با توسعه قدرت، مستقل هم باشید. قدرت داشتن و مستقل بودن کار را برای یک کشور سخت میکند. شما میتوانید به دیگران و قدرتهای دیگر وابسته باشید و علم و تکنولوژی را هم در اختیارتان قرار دهند. آمریکا اف ۳۵ به عربستان هم بدهد به نحوی این جنگندهها را تحویل میدهد که در صورت نبرد فقط دو روز توان جنگیدن داشته باشد و برای ادامه نبرد باز به آمریکا نیاز باشد. بنابراین اگر بخواهیم قدرتی داشته باشیم که ذاتی کشور باشد، باید بومی باشد و ما در موضوع هستهای به لبه این قدرت رسیدیم. ما در هستهای در مرحلهای قرار داریم که دیگر موضوع مجهولی برای ما باقی نمانده است.
وی تصریح کرد: سادهترین کار ساخت بمب هستهای است، چرا که نیاز به کنترل سوخت ندارد و به یکباره منفجر میشود، اما ساخت یک نیروگاه اتمی که باید سوخت و میزان فعل و انفعالات آن را کنترل کرد، سخت و فنی است.
صنعت هستهای ایران مثل لیبی و عراق نیست
این مقام سازمان انرژی اتمی با بیان اینکه «اگر دستیابی به این پیشرفتها در حوزههای مختلف مهم نیست، چرا باید ۳۶ ساعت هواپیماهای اف-۳۵ آمریکا زمان صرف کنند و بیاید تاسیسات هستهای ایران را هدف قرار دهند!»، تاکید کرد: صنعت هستهای ایران مثل لیبی و عراق نیست که اگر اینها را از ما بگیرند، دیگر همه چیز از دست برود، دانش و نیروی انسانی بسیار خوبی در اختیار داریم که با حمله به تاسیسات از بین نمیرود. به همین خاطر است که آنها دنبال هدف قرار دادن اساتید دانشگاه ما بوده و هستند چرا که میخواهند نیروی انسانی ما را چند نسل از این علم و فناوری دور کنند.
کمالوندی در ادامه این گفتوگو از حال و هوای ساعات اولیه شنیدن خبر حملات به تاسیسات هستهای کشور و ترور متخصصان و شخصیتهای سیاسی و نظامی و مدیریت بحران در آن روزها گفت.
وی اظهار کرد: نماز صبح بود که صدای انفجارها را شنیدم. از آنجایی که ما همواره در حوزه هستهای در بحران زندگی کردیم، به سرعت با همکاران و دوستانی که در سایتهای مختلف بودند، تماس گرفتم. اول متوجه نشدم حمله نظامی بوده یا انفجار، ولی چیزی نگذشت که متوجه ابعاد مساله و جزییات شدیم. با دو سه نفر از دوستان در آن ساعات شب تماس گرفتیم و خودمان را حوالی ساعت ۶ صبح به سازمان رساندیم. فکر میکنم همان روز یا یک روز بعد به داخل سایت هم مراجعه داشتم.
از قبل برای شرایط بحرانی تمرین کرده بودیم
سخنگوی سازمان انژری اتمی ادامه داد: ما از قبل برای شرایط بحران تمرین کرده بودیم و دستورالعملهای مشخصی برای چنین شرایطی داشتیم؛ اینکه اولین کارها چه باید باشد. مهم بود برآوردی از شرایط انجام دهیم و حملات را رصد کنیم. همانطور که میدانید حملات طی روزهای بعد ادامه داشت از این رو ضروری بود تا با دوستانی که برای شرایط بحران تعیین شده بودند و به انجام امور واقف بودند، ارتباط بگیریم و اطلاعات لازم را تبادل کنیم. چند گروه در این رابطه تشکیل شد که یکی از این گروهها مربوط به حوزه کاری بنده در بخش حقوقی و بینالملل و ارتباط با افکار عمومی و رسانهها بود.
اوضاع را عادی نمیدانستیم
کمالوندی درباره حال و هوای افراد حاضر در آن شرایط با توجه به ابعاد حملات و ترورها، گفت: نکته مهمی که خیلی اهمیت دارد، این است که در بین همکاران در آن زمان انگیزه مضاعفی برای حضور و فعالیت ایجاد شده بود. نیروهایی که تعریف شده بود آنجا باشند بلافاصله آمدند و در مکانی امن قرار گرفتند و تقسیم کار شد. وسایل ارتباطی بنا بر شرایط تغییر کرد. ما تجربه فعالیت در موقعیتهایی از جمله خرابکاری، بمبگذاری، حملات پهپادی، سایبری و غیره را در گذشته داشتیم و از آن حوادث تجربیات خوبی به دست آوردیم، اما هیچ کدام به این شکل گسترده نبودند. ما از قبل تمهیدات را در نظر گرفته بودیم چرا که اوضاع را عادی نمیدانستیم و حتی در رابطه با چگونگی اطلاعرسانی به مردم بیانیههایی را آماده کرده بودیم. وقتی اخبار ضد و نقیض درباره انتشار آلودگیهای هستهای در کشور منتشر شد، اطلاعیه دادیم که آلودگی در کار نیست، البته بخشی از آن فضا به خاطر هیجان جنگ و حملات و بخشی ناشی از اعمال نفوذ دشمن بود.
آلودگی از جنس اکتیو نداشتیم
این مقام سازمان انرژی اتمی درباره چگونگی پایش پرتو هستهای طی جنگ در اطراف و داخل سایتهای هستهای به ویژه بخشهایی که در آنها مواد هستهای فعال یا غیرفعال وجود داشت؟ گفت: همان طور که در یک پالایشگاه احتمال آتش سوزی وجود دارد، در تاسیسات هستهای هم احتمال حوادث وجود دارد و همیشه برای چنین شرایطی به ویژه آلودگی مواد آماده هستیم. افرادی که داخل تاسیسات میروند همیشه دزیمتر همراه دارند تا هرگونه احتمال نشت مواد پایش شود، بنابراین پروتکلهای دقیقی در این رابطه وجود دارد. تحت الشعاع حملات، در سایتهای هستهای، آلودگی داشتیم اما به طور دائم پایش میشد تا به مردم اطمینان دهیم آلودگی بیرون از سایتها نشت نکرده است.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی در پاسخ این پرسش که برای حفظ ایمنی تاسیسات، مواد یا پرسنل در مواجهه با حملات نظامی که بیسابقه بود، به کمکهای بینالمللی از سوی کشورها یا آژانس نیاز نداشتیم؟ اظهار کرد: گاهی آلودگی از مسیر مواد اکتیو یا فعال است و تشعشع دارد و گاهی مواد هستهای غیرفعال هستند. اگر مواد در مکان و موقعیتی باشند که فعال باشد، باید مراقبت کرد، چرا که گستره تشعشعات آن زیاد است و ممکن است از کنترل خارج شود. در عین حال سطح و میزان مواد هستهای اکتیو ما آنقدر نبود که در صورت گسترش برای کنترل آن نیاز به کمک خارجی داشته باشیم. حتی از تمامی نیروهای خودمان هم استفاده نکردیم، بلکه با حداقل نیروها شرایط را تحت کنترل گرفتیم، بنابراین هم آلودگی از جنس اکتیو و فعال نداشتیم و هم میزان آن به نحوی بود که توسط خودمان قابل کنترل بود.
کمالوندی در ادامه در پاسخ به این پرسش که بخش زیادی از مراکز غنیسازی و تولید سانتریفیوژ و نگهداری مواد مورد حمله قرار گرفته است و از مواضع مقامات کشور این طور برمیآید که دیگر تعاملات ایران با آژانس به قبل از حملات ۲۳ خرداد بازنمیگردد؟ گفت: ما عضو ان پی تی هستیم و تعهداتی به طور متقابل با آژانس داریم. موافقتنامه پادمان میان ایران و آژانس برای شرایط عادی و ایمن نوشته شده است، البته در ماده ۶۸ شرایط ویژه را در نظر گرفتهاند، اما این شرایط تعریف دقیق نشده و ممکن است به حوادثی مثل سیل، زلزله و غیره اشاره کند، نه لزوما مسائل جنگی و امنیتی.
وی افزود: همچنین بر اساس ماده ۷۳ ترتیبات پادمانی، کشور عضو باید طی ۷۲ ساعت هرگونه واقعهای را که برای کشورش یا تاسیسات اتمی روی میدهد، گزارش کند. در رابطه با ایران اولا مدت زمان جنگ فراتر از ۷۲ ساعت بود و دوما موافقتنامه برای شرایط جنگ نوشته نشده است. حتی ما به مذاکرات زمان شکلگرفتن موافقت نامه پادمان جامع در سال ۱۹۷۰ هم مراجعه کردیم. اتفاقا نماینده استرالیا درباره ماده ۶۸ در آن مقطع سوال میکند که این ماده شرایط جنگی را هم شامل میشود یا جنگ داخلی؟ که جواب داده میشود این ماده رسما برای چنین شرایطی نیست، در عین حال که در عمل میتواند، باشد. به نوعی خودشان هم پذیرفتند که این ماده برای شرایط جنگی پاسخگو نیست، چون در شرایط جنگی با مسائل امنیتی و اطلاعاتی مواجه هستیم و همه چیز تحت تاثیر اولویتهای امنیتی قرار میگیرد.
آژانس از توافق قاهره برداشت دیگری کرده است
کمالوندی در پاسخ به این پرسش که با وجود اعلام لغو توافق قاهره از سوی ایران در واکنش به اجرای اسنپ بک، در قطعنامه اخیر شورای حکام این توافق مورد اشاره قرار گرفته و به نوعی اجرای این توافق، جزو تعهدات حقوقی ایران محسوب شده؟ گفت: ما در ارتباط با لغو اجرای توافق قاهره به آژانس نامه زدیم. آقای عراقچی هم در زمان امضای این توافق به صراحت مطرح کردند، اگر قرار باشد حسن نیت نباشد، این توافق ملغی میشود، متاسفانه آنها برداشت دیگری کردند. در عین حال از نظر ما توافق قاهره تمام شده است.
شروط ایران برای پایان تعلیق همکاریها با آژانس چیست؟
وی در پاسخ به این پرسش که ایران تا چه زمانی سیاست «تعلیق همکاری»ها با آژانس را ادامه میدهد؟ اظهار کرد: در متن قانون تعلیق همکاریها، دو موضوع مورد تاکید قرار گرفته است؛ اول اینکه تهدیدات نظامی علیه تاسیسات هستهای ایران باید تمام شود و دوم اینکه حقوق ایران در بحث هستهای به ویژه در رابطه با غنی سازی محترم شمرده شود و طرف مقابل دیگر ساز «غنیسازی صفر» را کوک نکند، اگر این دو اصل فراهم شود، شرایط همکاری ما به قبل از جنگ برمیگردد.
کمالوندی درباره تهدیدات شورای حکام و کشورهای اروپایی و آمریکا به ارجاع ایران به شورای امنیت در نشست بعدی شورای حکام در زمستان، با بیان اینکه این آنها به سیاسی کاری درباره ایران ادامه میدهند، گفت: کشورهای اروپایی و آژانس به جای رفتار منطقی و حقوقی متاسفانه سیاسی برخورد میکنند، شورای حکام و شورای امنیت همیشه رویکردی سیاسی دارند و الان هم از ظرفیت سیاسی خود برای اعمال فشار به ایران سواستفاده میکنند.
ایران زیر بار اجرای قطعنامههای قدیمی نمیرود
این مقام سازمان انرژی اتمی در ادامه درباره بازگشت قطعنامههای شورای امنیت که بر اساس آنها ایران باید غنیسازی خود را تعطیل کند و کد اصلاحیه ۳.۱ و پروتکل الحاقی را هم اجرا کند؟ اظهار کرد: در قطعنامه اخیر شورای حکام این درخواست بر اساس قطعنامههای قدیمی آمده است اما ایران، چین و روسیه اعلام کردند که اسنپ بک غیرقانونی است و از نظر ما قطعنامههای قدیمی بر اساس قطعنامه ۲۲۳۱ ملغی شده است و ایران هم زیر بار اجرای قطعنامههای قدیمی نمیرود.
ممکن بود اطلاعرسانی درباره برخی مسائل آرامش مردم را بیشتر بر هم زند
کمالوندی در پاسخ به اینکه فکر میکنید طی جنگ و با توجه به حملات نظامی به سایتهای هستهای، اطلاع رسانی به مردم به موقع و کافی انجام شده؟ اظهار کرد: ما در حد نیاز اطلاعرسانی کردیم؛ البته باید مراقبت میکردیم چرا که ممکن بود اطلاعرسانی درباره برخی مسائل آرامش مردم را بیشتر بر هم زند. مثلا شایع شده بود از اورانیوم تهی شده در حملات استفاده کردند و در منطقه ما پخش شده. مرکز نظام ایمنی در این رابطه به سرعت وارد پایش پرتو شد و متوجه شدیم اصلا چنین چیزی نیست.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی به روشهای غیرانسانی و غیراخلاقی آمریکا و اسرائیل در حمله به ایران اشاره کرد و گفت: نوعی نگرانی توام با خشم در آن روزها نسبت به اینکه دشمن به هر شکلی که میخواهد علیه ایران عمل میکند و تاسیسات هستهای را تخریب میکند، داشتم. به خصوص حملات به مناطق مسکونی و هدف قرار دادن افراد بیگناه این خشم و نگرانی را بیشتر میکرد. این طور نیست که چون جنگ است اجازه داریم هر کاری بکنیم، کودکان و زنان چه گناهی دارند؟ در عین حال دیدن تصویر خانم امامی گوینده شبکه خبر، هنگام هدف قرار گرفتن ساختمان شیشهای صدا و سیما واقعا تاثیرگذار بود که در آن شرایط سخت و انفجارهای قوی به آن شکل به اجرای برنامه ادامه داد. به نظرم اینها جزو تصاویر ماندگار در آن ۱۲روز بود.
این مقام سازمان انرژی اتمی در پاسخ به اینکه نگران نبودید در آن شرایط خودتان مورد هدف قرار گیرید، با توجه به اینکه شخصیتهای هستهای هدف بودند؟ گفت: من دیگر عمرم را کردهام. خیلی چیزها بالاتر از عمر انسان و سلامتی وجود دارد، اینها شعار نیست بلکه تجربه بنده است. همیشه زنده ماندن در هر حالتی ارزشمند نیست، زندگی باید عزتمند باشد.
انتهای پیام/