معرفی کتاب| از انقلاب تا کودتا

به گزارش گروه فرهنگی ایران آنلاین، نگارش تاریخ انقلاب‌ها به‌دلیل اینکه ما در جریان آن با حوادث استثنائی مواجه هستیم، فرایند بسیار سخت و پیچیده‌ای است. در جریان این حوادث استثنائی، این مردم هستند که برای تغییر نظام حاکم، مستقیماً مسیر تاریخ را می‌پیمایند. فعالیت در این زمینه زمانی سخت‌تر و پیچیده‌تر می‌شود که پژوهشگر پیش از سپری شدن یک مدت زمان طولانی و در حالی که شعله‌های حادثه در حال زبانه کشیدن است، به روایت تاریخ مرتبط با آن بپردازد. با اینهمه به‌نظر می‌رسد عزمی بشاره پژوهشگر مصری توانسته در کتاب دو جلدی «انقلاب مصر» که به تازگی موسسه انتشارات ایران آن را منتشر کرده به‌خوبی از عهده این کار برآید.

جلد دوم این کتاب با عنوان «انقلاب مصر از انقلاب تا کودتا» راوی دوره پس از انقلاب مصر است و ماجراهای بعد از آن و عزمی که مدیرکل مرکز تحقیقات و مطالعات سیاسی و عضو هیئت مدیرۀ این مرکز عربی روایتی دقیق از این دوره مهم دارد. بشاره عزمی بین سال‌های 1986 و 1996 به عنوان استاد فلسفه و مطالعات فرهنگی در دانشگاه‌های معتبر تدریس کرد و در تأسیس مراکزی تحقیقاتی در فلسطین از جمله «مؤسسۀ فلسطینی مطالعات دموکراسی» مشارکت داشت. بشاره سال 2007 پس از تهدید اسرائیلی‌ها مجبور به جلای وطن شد. او در کنار مقالات بسیار در حوزۀ فرهنگ، اندیشه و تاریخ سیاسی خاورمیانه، سال 2011 کتابی مهم دربارۀ انقلاب‌های عربی نوشت که همان‌سال‌ها در سه مجلد منتشر شد: «انقلاب شکوهمند تونس»، «سوریه، مسیری دردناک به سوی آزادی: تلاشی در تاریخ» و «انقلاب مصر». این آثار به‌دلایل وقوع انقلاب در کشورهای عربی می‌پردازد و ریشه‌های آن را مورد واکاوی قرار می‌دهد. آثاری که ضمن ارائۀ مستندات و روایت‌هایی دقیق از جزئیات روزانۀ این انقلاب‌ها، نگاهی تحلیلی نیز در خود دارد و زمینه‌های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی هر انقلاب را با یکدیگر پیوند می‌دهد و چشم‌اندازی روشن و شفاف پیش روی مخاطبان خود می‌گذارد. 

عزمی اطلاعات این کتاب را از منابع متنوع جمع‌آوری کرده از جمله مصاحبه‌هایی که به‌صورت دسته‌جمعی یعنی با حضور شماری از فعالان و مبارزان و... به گفته خود او در مراحل پایانی پژوهش نیز عبده موسی، پژوهشگر مصری به تیم آنها ملحق شد و نقش مهمی را در بازنگری اطلاعات جمع‌آوری‌شده و تصحیح‌ آنها ایفا کرد. آنها در جریان این پژوهش از تجربۀ وی در امور سازمان‌های جامعۀ مدنی در مصر و نیز تجمیع داده‌ها در زمینۀ شکنجه‌های زندانیان مصری استفاده کرده‌اند. 

مخاطب با مطالعۀ این کتاب درخواهد یافت که زاویۀ نگاه پژوهشگر در هر مرحله وسیع‌تر شده و او با نزدیک شدن به زمان وقوع انقلاب ژانویه، با اهتمام بیشتری جزئیات کوچک را دنبال می‌کند. زمانی که پژوهشگر به تشریح حوادث انقلاب می‌پردازد، جزئیات اتفاقات روزانه را به‌صورت دقیق ذکر می‌کند. این کتاب، تحولات تاریخی و معاصر را تشریح و آنها را تحلیل کرده است تا بدین‌ترتیب بتواند به‌عنوان یک منبع و مرجع دربارۀ انقلاب ژانویۀ مصر مورد استناد قرار گیرد. با توجه به سرنوشت انقلاب ژانویه و جوانان رقم‌زنندۀ این انقلاب، تهیه و آماده‌سازی چنین پژوهشی بسیار ضروری بود، زیرا شاید برخی افراد منفعت‌طلب در آینده به فکر حذف این مرحلۀ درخشان از تاریخ ملت مصر و امت عربی بیفتند یا اینکه بخواهند چهرۀ عناصر تأثیرگذار بر انقلاب را که دست به تاریخ‌سازی زدند، مخدوش سازند.

تاریخ‌سازان مصر، انقلابشان را علیه استبداد و با شعار «زندگی، آزادی، عدالت اجتماعی و کرامت انسانی» رقم زدند. کرامت انسانی بزرگ‌ترین سرمایۀ این امّت است. انتشارات ایران تا کنون کتاب‌های زیادی درباره تحولات تاریخی، سیاسی و اجتماعی خاورمیانه منتشر کرده است و در این کتاب نیز توجهی جدی به انقلاب مهم مصر داشته که می‌تواند برای مخاطبان این حوزه بسیار خواندنی و پرنکته باشد.