ایکوموس و ایکوم ماهیت غیردولتی دارند

این واکنش به دنبال آن مطرح شد که برخی سایت‌ها اخباری مبنی بر انصراف ایران از عضویت در ایکوم «شورای بین‌المللی موزه‌ها»، ایکوموس «شورای بین‌المللی محوطه‌ها و بناهای تاریخی» و «شبکه سازمان‌های علمی جهان سوم» منتشر کرده بودند. این درحالی بود که به دلیل ماهیت غیردولتی این نهادها، دولت ایران اصلاً عضو این نهادها نیست که بخواهد از آنها خارج شود.
سیدعزت‌الله ضرغامی در واکنش به این اخبار گفت: ایکوموس، شورای بین‌المللی محوطه‌ها و بناهای تاریخی است و خبرهای کذب درباره خروج ایران از ایکوموس و ایکوم (شورای بین المللی موزه و موزه داری) را تکذیب می‌کنم. وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گفت: این دو حوزه (ایکوموس و ایکوم) ماهیت غیردولتی دارند. به همین دلیل از سال‌ها قبل پرداخت حق عضویت آنها توسط افراد حقیقی صورت می‌گیرد. بنابراین تنقیح جدیدی که درباره قوانین انجام شد و این اتفاقی که سال‌ها انجام شده بود و این حق عضویت توسط بخش حقیقی و خصوصی پرداخت می‌شد. این موضوع هیچ ربطی به ادامه یا عدم همکاری ما با این دو مجموعه ندارد و به مراتب فعال‌تر از گذشته، رابطه ما با این دو مجموعه ادامه دارد. ضرغامی به گسترده‌تر شدن فعالیت‌های بین‌المللی در حوزه میراث فرهنگی در مقایسه با سال‌های گذشته و تداوم این روند در دولت مردمی اشاره کرد.

عضویت ارگان‌های غیردولتی در ایکوم و ایکوموس با حمایت دولت
مهدی حجت، رئیس مؤسسه فرهنگی ایکوموس ایران دوباره شایعه خروج ایران از شورای بین‌المللی محوطه‌ها و بناهای تاریخی را رد کرد و به نحوه عضویت در نهادهای بین‌المللی از جمله ایکوم و ایکوموس به دو صورت دولتی و غیردولتی (ارگان‌ها و سازمان‌های مردم‌نهاد) اشاره کرد.
حجت، حق غیردولتی‌ها در این دو نهاد را غالب دانست و گفت: ارگان‌ها و مؤسسات غیردولتی در ایکوم و ایکوموس امور را به خوبی اداره می‌کنند و نظرات کارشناسی خود را مطرح می‌کنند.

عضویت ایران قبل از انقلاب اسلامی
وی به تاریخ و نحوه عضویت ایران در این سازمان‌ها که به قبل از انقلاب اسلامی بازمی‌گردد، اشاره کرد و افزود: آن موقع امکان عضویتی در باب وزارت میراث فرهنگی وجود نداشت و دولت مجبور به عضویت بود. فقط نام ایران آنجا ثبت شده بود و حتی پولی برای پرداخت حق عضویت نداشتیم که پرداخت کنیم. پس از انقلاب، اعضای غیردولتی وارد شورای بین‌المللی موزه‌ها و شورای بین‌المللی محوطه‌ها و بناها شدند. درحال حاضر هم اعضای غیردولتی ایکوم و ایکوموس ایران حق عضویت خود را پرداخت می‌کنند و ایکوم ایران و ایکوم جهانی همکاری و تعاملات خوبی با سازمان‌های مردم‌نهاد و اعضای غیردولتی دارند.

عضویت دولت همراه مردم، موازی‌کاری است
دولت اکنون به این نتیجه رسیده که عضویت در سازمان‌هایی مثل ایکوم و ایکوموس توسط ارگان‌ها و سازمان‌های مردم‌نهاد بسیار مؤثرتر از عضویت خود دولت‌هاست و کاملاً درست است. حجت ادامه داد: مؤسسات ایرانی که در این نهادها عضو هستند با پرداخت حق عضویت خود حق اظهارنظر و رأی دارند. پس با عضویت آنها دیگر نیازی نیست دولت هم به صورت موازی عضو باشد. روند کار در این دو نهاد به گونه‌ای است که غالباً حق غیردولتی‌ها غالب است.
حجت تأکید می‌کند: لغو عضویت دولت‌ها در این دو نهاد به معنای پایان کار آنها نیست. اتفاقاً دولت با عضویت مؤسسات مردم‌نهاد در ایکوم و ایکوموس حمایت‌های همه‌جانبه‌ای را از آنها به عمل می‌آورد و در نهایت کار و وظایف بسیار مؤثرتر انجام خواهد شد.
در واقع ایکوموس تنها سازمان غیردولتی جهانی است که از بدو تأسیس برای تحقق نظریه‌ها و روش‌شناسی و فنون حفاظت از میراث معماری و باستان‌شناختی تلاش می‌کند. ماجرای تأسیس آن هم به سال ۱۹۶۴ بازمی‌گردد. زمانی که یونسکو در راستای عمل به وظایف فرهنگی خود در زمینه صیانت از میراث فرهنگی، طی «دومین کنگره معماران و متخصصان بناهای تاریخی» که در شهر ونیز ایتالیا برگزار شد، یکی از مهم‌ترین اسناد جهانی حفاظت از میراث فرهنگی به نام «منشور ونیز» را منتشر و نهادی غیردولتی را بنیاد کرد. این نهاد تحت عنوان شورای بین‌المللی بناها و محوطه‌ها (International Council on Mon)uments and Sites اختصاراً به نام ایکوموس (ICOMOS) شهرت یافت. ایکوم (ICOM) سازمان بین‌المللی موزه‌ها و متخصصان موزه و در واقع سخنگوی متخصصان موزه در صحنه بین‌المللی است و از طریق شبکه‌های جهانی و برنامه‌های همکاری، آگاهی فرهنگی را در میان عموم مردم افزایش می‌دهد. این سازمان در راستای تحقیق، حفاظت، پایداری و انتقال میراث طبیعی و فرهنگی جهان، حال و آینده، ملموس و ناملموس فعالیت دارد. انجمن و سازمانی غیردولتی که استانداردهای حرفه‌ای و اخلاقی را برای فعالیت‌های موزه‌ها ایجاد می‌کند و توصیه‌هایی را درباره مسائل مربوط به میراث فرهنگی ارائه می‌دهد.

طبق اعلام وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در نامه شماره ١١٩٧٥٦/ ٩/٥/١٤٠١؛ شبکه سازمان‌های علمی جهان سوم درحال حاضر غیرفعال بوده و وزارت متبوع تعاملی با آن ندارد.
در خصوص خروج از دو شورای بین‌المللی موزه‌ها و شورای بین‌المللی محوطه‌ها و بناها؛ مشاور وزیر و مدیرکل حوزه وزارتی و اموربین‌الملل وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی طی نامه شماره ١٤٠١٢١٠١/١٣٦٩٠ مورخ ١١/٥/١٤٠١ اعلام کرده است که به دلیل ماهیت خصوصی (مردم نهاد و غیردولتی بودن) آن خواستار حذف این دو از مصوبه سالانه شده است.
با توجه به مکاتبات اخیر مراتب در کارگروه بررسی عضویت‌ها؛ متشکل از نمایندگان معاونت حقوقی ، وزارت امور خارجه ، سازمان برنامه و بودجه و نماینده دستگاه ذی‌ربط به تصویب رسیده است و متعاقباً تصمیم کارگروه به تأیید و تصویب هیأت محترم وزیران رسیده است.