قاره آفریقا؛ آهنربایی برای بازارهای مصرف و محصولات در حال ظهور

دومین اجلاس بین المللی ایران و آفریقا از هفتم تا دهم اریبهشت ماه با حضور نمایندگانی در سطح مقامات عالی کشورهای آفریقایی از جمله وزرای اقتصادی بیش از ۳۰ کشور آفریقایی و همزمان با ششمین نمایشگاه توانمندی های صادراتی جمهوری اسلامی ایران(ایران اکسپو2024) برگزار خواهد شد.

این در شرایطی است که افزایش شرکای تجاری همواره در دستور کار تصمیم گیرندگان و فعالان اقتصادی بوده است و به این ترتیب برگزاری دومین اجلاس بین المللی ایران و آفریقا، می تواند زمینه ساز توسعه روابط تجاری این دو کشور باشد.

به نحوی که به گفته برخی مقامات کشور، اگرچه  و تجارت ایران با قاره آفریقا بر صادرات چند کالا ویژه متمرکز است از این‌ رو روند صادرات با کشورهای آفریقایی نوسان دارد، اما تردیدی نیست که ظرفیت تجارت دوجانبه می‌تواند به ده‌ ها میلیارد دلار برسد.

تحلیلگران و کارشناسان قاره  آفریقا را مثابه یک آهنربا برای بازارهای مصرف و محصولات در حال ظهور می دانند که آن را به مقصدی جذاب برای زنجیره های تامین تبدیل می کند. مزیت نسبی دیگر قاره افریقا در واقع ذخایر عظیم مواد معدنی حیاتی این قاره ، از جمله آلومینیوم، کبالت، مس، لیتیوم و منگنز  است که برای محصولات با فناوری پیشرفته و سبز مانند گوشی‌های هوشمند و پنل‌های خورشیدی مورد نیاز است.

نکته جالب توجه اینکه این قاره حداقل یک پنجم ذخایر جهان را در 12 فلز حیاتی برای انتقال انرژی دارد آن هم در حالتی که با تشدید فشار جهانی برای انرژی پاک‌تر، تقاضا برای چنین فلزاتی افزایش می‌یابد. برای مثال، یک خودروی برقی تقریباً شش برابر بیشتر از یک وسیله نقلیه سنتی به مواد معدنی نیاز دارد.

فرصت منحصر به فرد ایران برای ورود به بازار کسب درآمد قاره آفریقا؛ تجارت یکهزار میلیارد دلاری آفریقا با جهان تجارت

علاوه بر دسترسی مستقیم به مواد خام، اقتصادهای آفریقایی می ‌توانند به تولیدکنندگان کمک کنند تا زنجیره‌ های تامین را کوتاه و ساده کرده و هزینه ‌های حمل و نقل را با پردازش محلی فلزات به محصولات میانی، مانند باتری‌ها یا صفحه نمایش، کاهش دهند. آفریقا همچنین با بهره گیری از پتانسیل هیدروژن سبز و منابع انرژی تجدیدپذیر، به ویژه خورشیدی، فرصت هایی را برای زنجیره های تامین سبز ارائه می دهد.

البته برای استفاده از این مزیت های نسبی، کشورهای آفریقایی نیاز به افزایش بهره وری از طریق پذیرش فناوری، بهبود لجستیک و قراردادهای تجاری اهرمی دارند. این در حالی است که به گفته کارشناسان و فعالان اقتصادی، قاره آفریقا یکی از فرصت‌های منحصر به فرد ایران برای ورود به بازار کسب درآمد است.

طبق آمارها این قاره  در سال‌های گذشته به ‌طور میانگین، یک‌هزار میلیارد دلار با جهان تجارت داشته که ۵۰ درصد آن شامل صادرات این قاره به سایر کشور‌ها و ۵۰ درصد نیز واردات بوده است. رشد روزافزون فناوری در جهان و افزایش تعداد کشور‌های در حال توسعه، به ورود اقتصادی و سیاسی کشور‌های متعددی به قاره سیاه منجر شده تا هر یک از این کشور‌ها به روشی بتوانند راه ورود به درون قاره  را باز کنند.

در حالی که کشورهای آفریقایی مزیت های بسیاری برای تهاتر کالا با ایران دارد، منطقه تجارت آزاد قاره آفریقا می تواند با کاهش تعرفه ها، تقویت سرمایه گذاری های زیرساختی و ایجاد پیوند بین شرکت ها و تامین کنندگان محلی، نقشی محوری در تسهیل تجارت بین آفریقایی و تقویت زنجیره های تامین منطقه ای در بخش های فناوری پیشرفته ایفا کند. با این حال، این قاره به سرمایه گذاری بیشتری برای تقویت تولید نیاز دارد.

حتی با وجود افزایش سرمایه‌گذاری‌های تجدیدپذیر در آفریقا به‌طور میانگین سالانه 96 درصد از سال 2000، این قاره تنها 2 درصد از کل جهان را به خود جذب می ‌کند و لذا می توان گفت دومین اجلاس بین المللی ایران و آفریقا همزمان با نمایشگاه توانمندی های صادراتی ایران در اردیبهشت ماه جاری می تواند نویدبخش رقم خوردن تحولاتی شگرف در مبادلات و تعاملات اقتصادی و تجاری ایران با آفریقا باشد.

بزرگترین اقتصاد قاره آفریقا در سال 2023 متعلق به کدام کشورها است؟

گزارشات جهانی حاکی از این است که نیجریه دارای بزرگترین اقتصاد آفریقا با تولید ناخالص داخلی 477.38 میلیارد دلار در سال 2023 است. در واقع نیجریه با جمعیتی بیش از 225 میلیون نفر یک تولید کننده بزرگ نفت است. اقتصاد این کشور عمدتاً توسط صادرات نفت هدایت می شود و آن را به تغییرات قیمت جهانی نفت حساس می کند. با وجود این، نیجریه دارای صنعت خدمات پررونق، جمعیت جوان و امکانات متنوع است.

از سوی دیگر مصر با تولید ناخالص داخلی 475.23 میلیارد دلار در سال 2023 دومین اقتصاد بزرگ آفریقا است. ضمن اینکه آفریقای جنوبی نیز با تولید ناخالص داخلی 405.71 میلیارد دلار در سال 2023، سومین اقتصاد بزرگ آفریقا است. این کشور دارای یک صنعت معدنی پر رونق، تولید و یک صنعت فن آوری رو به رشد است.

نکته قابل تامل اینکه بر اساس گزارش جدید بانک جهانی، کنیا، ساحل عاج و رواندا از جمله اقتصادهای آفریقایی هستند که سریع ترین رشد را در سال 2023 داشته اند.