غول خودروسازی جاده مخصوص به چه کسی خواهد رسید؟

سارا غضنفری،دبیرگروه خودرو: اسفند سال ۱۴۰۰ بود که سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری فقید، طی بازدید سرزده خود از ایران‌خودرو، هشت فرمان خودرویی جهت بهبود وضعیت صنعت خودرو برای سال (۱۴۰۱) صادر کرد. در نهایت بعد از گذشت چند سال این موضوع درباره ایران خودرو چندی قبل اجرایی شد و حالا نوبت خصوصی‌سازی سایپا است. البته روند واگذاری سهام  دو خودروساز دولتی از سال ۱۳۷۷ آغاز شده است. تکلیف ایران خودرو نیز که مدیریت و سهام آن به شرکت کروز رسیده مشخص شده است. حالا وقت تعیین تکلیف سهام تودلی سایپاست که ۴۲ درصد است. شرکت‌های مختلفی خواهان سایپا هستند از خاندان معروف گرامی که یادآور واردات خودروهای برند کیا هستند تا بابک زنجانی. اما یکی دو خودروساز به دلیل تجربه‌‌شان اقبال بیشتری در این میان دارند؛ بطور مثال کرمان موتور.
این خودروسازان علاوه بر اینکه با شرکت‌های خارجی سابقه همکاری دارند، در کار با شرکت‌های خودروساز داخلی نیز دستی بر آتش دارند.

اهلیت‌سنجی برعهده کدام نهادهاست؟
فرآیند سنجش اهلیت خریداران سهام شرکت خودروسازی سایپا توسط کارگروهی متشکل از سازمان خصوصی‌سازی و وزارت امور اقتصادی و دارایی انجام می‌شود. این کارگروه، پس از پایان مهلت ارسال درخواست‌ها، مسئول بررسی صلاحیت متقاضیان براساس معیارهای مشخص است. معیارهای ارزیابی شامل سوابق مالی، مدیریتی، قانونی و عملیاتی متقاضیان است تا اطمینان حاصل شود که آیا افراد یا نهادهای وارد شده به عرصه مالکیت و مدیریت این شرکت، توانایی لازم را برای حفظ و توسعه فعالیت‌های سایپا دارند؟  در حال حاضر، برخی از شرکت‌های متقاضی خرید سهام سایپا شامل کرمان موتور و بانک شهر، کنسرسیوم قطعه‌سازان، گروه صنعتی انتخاب، گروه جی‌بی‌جی (گلستان – خودروسازی فردا) و هلدینگ «دات وان» منتسب به بابک زنجانی هستند. با این حال، معیارهای دقیق اهلیت‌سنجی هنوز به‌طور رسمی اعلام نشده‌اند و برخی کارشناسان نسبت به شفافیت این فرآیند ابراز نگرانی کرده‌اند.
در چند وقت اخیر شاهد رقابت شرکت‌ها برای خرید ۴۲ درصد سهام سایپا و مدیریت آن هستیم. رقابت مابین کرمان موتور و شرکت دات وان منتسب به بابک زنجانی داغ‌تر است. حالا بین کارشناسان این سؤال می‌چرخد کسی که پول بیشتری دارد اهلیتش تصویب می‌شود یا شرکتی که تجربه خودرویی دارد؟

شرکت دارای پیشینه
کرمان موتور نه یک واردکننده صرف است، نه یک نهاد مالی یا عمرانی که برای تنوع پرتفوی(مجموعه دارایی‌ها) وارد حوزه خودرو شده باشد. این شرکت از دهه ۷۰ شمسی تاکنون در صنعت خودروسازی ایران فعال بوده و تجربه مونتاژ، تولید، واردات، خدمات پس از فروش، توسعه شبکه نمایندگی و حتی طراحی پلتفرم را نیز دارد.  در حال حاضر حدود ۱۰ درصد سهام سایپا در اختیار کرمان موتور است، پس این شرکت ناآشنا با سایپا و مشکلات آن نیست. خودروساز خصوصی که سابقه همکاری با فولکس واگن، جک و هیوندای را نیز دارد. خودروسازی که در دوران تحریم تولید مؤثری را داشته و به گفته برخی کارشناسان، اگر بحث «اهلیت» در میان باشد می‌تواند در فهرست شرکت‌های دارای اهلیت باشد.  
امسال اولین خودروی ملی کرمان موتور(ایگل) تحویل مشتریان داده شد و «شَدو» اولین هاچ بک ملی کرمان موتور روی پلتفرم اختصاصی این شرکت تولید شده و ظرف چندماه آینده راهی بازار خواهد شد.

نقدینگی، مزیت یک مشتری سایپا
اما در این میان طرف دیگر ماجرا هم شرکت منتسب به بابک زنجانی قرار دارد. او که به طور مستقیم به سمت خود در هلدینگ دات وان اشاره نمی‌کند اما مشخص است سرمایه‌گذار اصلی این هلدینگ بابک زنجانی است. او که در فضای مجازی حتی اعلام کرده تا دو میلیارد دلار سرمایه برای خرید سهام سایپا دارد، در چند وقت اخیر هم شاهد فعالیت‌های او در شرکت «دات‌وان» در بخش ریلی بودیم. روز جمعه بابک زنجانی چند استوری و ویدئو از صفحه هلدینگ «دات‌وان» گذاشت که خبر از تولید واگن مخزن‌دار پس از ده سال وقفه توسط این شرکت داده می‌شد. در واقع این اتفاق بخشی از تفاهم‌نامه‌ای است که هلدینگ «دات‌وان» و شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران به ارزش ۶۱ هزار میلیارد تومان منعقد کرده‌اند. تا به اینجای کار، بابک زنجانی نشان داده نقدینگی کافی برای خرید ۴۲ درصد سهام سایپا را دارد. از سوی دیگر، چند روز قبل مصاحبه‌ای از حسین مرعشی وایرال شد که منتسب به شرکت کرمان‌موتور است. مرعشی به طور تلویحی اعلام کرد :«بچه‌های کرمان‌موتور علاقه‌ای به خریدن سهام سایپا ندارند مگر اینکه مأموریت ملی برای بهبود تولید، کیفیت و ارتقای صنعت خودرو در کار باشد.» او اعلام کرد:« از کرمان‌موتور مگر صاحب صلاحیت‌تر برای خرید سهام سایپا داریم؟!» حال باید دید تجربه در این اهلیت‌سنجی به کار خواهد آمد یا آن کسی که نقدینگی بیشتری دارد؟