مؤلفه‌های قدرت نرم ایران

ایران آنلاین: این، خلاصه آن بنیان‌های فکری – عقیدتی است که جامعه ایرانی امروز ما بر آن بنا شده است. جامعه ایرانی در مواجهه با جهان خارج همچون جهان غرب هم، از همین بنیان‌ها به مثابه قدرت نرم بهره‌ می‌گیرد. بنابراین حال که این عناصر، جزو مؤلفه‌های قدرت درونی و بیرونی ما هستند، مؤلفه‌هایی قوی برآمده از تاریخ که قوی‌تر از هر سلاحی عمل می‌کنند، باید این عناصر و مؤلفه‌ها را تقویت و از دوگانه سازی‌های تضعیف کننده آنها جلوگیری کرد.
مع الاسف حتی امروز یعنی شرایط پس از جنگ که همین مؤلفه‌ها، جزو عناصر اصلی مقوم و حفظ ثبات و کیان ایران اسلامی بود، علی‌رغم این واقعیت، مهم‌ترین دوگانه‌ای که پیش و پس از جنگ در ادبیات و رویکرد معدودی از جریان‌های فکری و سیاسی به چشم می‌خورد، جداسازی و فراتر از آن در مقابل هم نشان دادن اسلامی بودن و ایرانی بودن است.

آن هم در شرایطی که همه اندیشمندان بر این نکته متفق القول هستند که چنین رویکردی، مؤلفه‌های قدرت نرم ایران را تضعیف می‌کند. رجوع به آثار برجسته ادبیات فارسی همچون شاهنامه فردوسی، گلستان سعدی و آثار نظامی، نشان می‌دهد که در این آثار به عنوان برسازنده تاریخ ما، تنها و تنها یک چیز به چشم می‌آید؛ پیوند عمیق میان این دو مفهوم که نقاط اشتراک آن را برجسته می‌سازند.
از سوی دیگر این واقعیت را نباید از نظر دور داشت که آنچه برای جامعه ایرانی هنگام پذیرش اسلام و پیوستن به شکل دادن به قلمرو وسیع تمدن ایرانی – اسلامی جذابیت داشت، تأکید اسلام بر عزت و کرامت انسان و قرار داشتن آزادی و عدالت در رأس ارزش‌های آن بود. اینها ارزش‌های مشترکی بودند که اسلام و ایران را به یکدیگر پیوند دادند و این پیوند را عمیق کردند.

ایرانیان اسلام را به عنوان دینی آزادیبخش پذیرفتند و با صلح‌جویی و میهمان نوازی و دیگر خصلت‌های اجتماعی خود تلفیق کردند. متأسفانه اصالت دادن به این مؤلفه‌ها در فرهنگ جاری جامعه کم‌رنگ شده و بیشتر در کتاب‌ها و ادبیات باقی مانده است.

حال آنکه اگر این ارزش‌ها به زندگی روزمره باز نگردند در مدیریت کشور هم بروز و ظهور نداشته باشند، خطر تجزیه و تضعیف انسجام ملی وجود دارد. تجربه «جنگی که رژیم صهیونیستی بر ایران تحمیل کرد» به عنوان نمونه‌ای از همبستگی ایرانیان در برابر تهاجم خارجی نشان‌دهنده اهمیت عنصر ایرانیت در وحدت ملی است. با این حال برای تثبیت و تعمیق این همبستگی باید به بازخوانی تاریخ و ادبیات و احیای ارزش‌های اصیل ایرانی ـ اسلامی پرداخت و تقویت قدرت نرم و انسجام اجتماعی را از این مسیر جست وجو کرد.