نمی‌توانیم بگوییم اولویت اول در خاورمیانه امروز برقراری دموکراسی است

گروه کتاب - ایران آنلاین: حمید احمدی استاد دانشگاه تهران در گفت‌وگو با «ایران» گفت: در شرایط امروز خاورمیانه وضعیت دشواری را شاهد هستیم که در مورد دموکراسی‌خواهی نوعی پسرفت را گزارش می‌کند و نمی‌توانیم بگوییم اولویت اول در خاورمیانه امروز برقراری دموکراسی است.

در حال حاضر «عنصر اقتصادی» اهمیت بیشتری در منطقه پیدا کرده و در انقلابات بهار عربی نیز همین امر اولویت اساسی یافته بود. در چنین شرایطی دموکراسی‌خواهی زیر سایه شرایط دشوار اقتصادی به حاشیه رفته است. دموکراسی‌خواهی محصول وجود درجاتی از توسعه و امنیت است. در صورت وجود این عناصر به صورت ابتدایی این تصور ایجاد می‌شود که با برقراری دموکراسی شاهد رشد اقتصادی بیشتر نیز خواهیم بود.

البته هنوز در برخی از کشورها مانند عراق، ترکیه و لبنان موضوع دموکراسی‌خواهی دنبال می‌شود ولی در اغلب مناطق اولویت به مسائل اقتصادی و اجتماعی رسیده و اگر این مسائل به نام آزادی تهدید شود، ممکن است حتی برای خواست دموکراسی تأثیر منفی هم داشته باشد. همین است که امروز اغلب کشورهایی که شاهد بهار عربی بودند، به استثنای تونس که شرایط متفاوتی داشت، نتیجه معکوسی از انقلاب گرفتند.

این رویدادها پیامد سنگینی برای جامعه داشت. نظم اجتماعی و سیاسی را به‌هم زد، دولت فروپاشید، امنیت و وحدت ملی نیز از میان رفت و به‌طور کلی خواست اصلی مردم برای تحول تحقق پیدا نکرد. به همین دلیل در شرایطی که چنین تهدیداتی وجود دارد، امنیت از دموکراسی پیش می‌افتد. البته باز هم تأکید می‌کنم امنیت نه از جنس دولت‌محوری بلکه «امنیت فراگیر» که پیش‌تر به آن اشاره کردیم، به اهداف اصلی سیاست مبدل می‌شود. به همین جهت اگر نتیجه دموکراسی‌خواهی هرج و مرج و سرکوب باشد، افراد ترجیح می‌دهند این خواست را از دستور کار خارج کنند و اهداف امنیتی را در اولویت قرار دهند.

* متن کامل این گفت‌وگو را اینجا بخوانید.