«کاهش دامنه ابزارها» در شرایط «افزایش فشارها»
عابد اکبری-عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در روزنامه ایران نوشت: در سال ۲۰۲۶، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران با مجموعهای از چالشهای درهمتنیده و ساختاری مواجه است که ریشه آنها را باید نهتنها در محیط بینالمللی، بلکه در نحوه تعریف و بازنمایی ایران از خود در عرصه جهانی جستوجو کرد.
ایران آنلاین: مسأله اصلی سیاست خارجی ایران در این مقطع، «کاهش دامنه ابزارها» در شرایط «افزایش فشارها» است؛ وضعیتی که نتیجه سالها بیتوجهی به اهمیت تصویرسازی مؤثر از ایران در نظام بینالملل به شمار میرود.
جمهوری اسلامی ایران در دهههای گذشته، اهمیت راهبردی تصویر (Image) و ادراک (Perception) را در سیاست خارجی دستکم گرفته است.
در حالی که کشورها با استفاده از دیپلماسی عمومی، رسانه، فرهنگ، علم و اقتصاد خلاق میکوشند روایت مطلوبی از خود بسازند، ایران عمدتاً از سرمایههای فرهنگی ـ تمدنی خود نه بهعنوان ابزار تعامل، بلکه بیشتر بهعنوان عناصر هویتی درونگرا بهره گرفته است. تمدن ایرانی ـ اسلامی، زبان فارسی، تاریخ تعاملمحور ایران با جهان و ظرفیتهای فرهنگی آن میتوانستند پایهای برای «قدرت نرم» باشند، اما این عناصر کمتر بهصورت هدفمند در خدمت تصویرسازی بینالمللی
قرار گرفتهاند.
در سال ۲۰۲۶، همزمان با تشدید تلاشهای بازیگران غربی و برخی رقبای منطقهای برای حذف ایران از معادلات میانهرو منطقهای و نهادهای مؤثر بینالمللی، این خلأ بیش از پیش خود را نشان میدهد. ایران در شرایطی قرار دارد که فشارهای سیاسی، اقتصادی و حقوقی ادامهدار، امکان مانور دیپلماتیک را محدود کردهاند و ابزارهای سنتی سیاست خارجی ـ از دیپلماسی رسمی تا اهرمهای اقتصادی ـ کارایی گذشته را ندارند. در چنین فضایی، کشوری که تصویر مثبتی از خود در افکار عمومی جهانی ندارد، ناگزیر با هزینههای بیشتری برای پیشبرد منافع ملی مواجه میشود.
سیاست خارجی ایران در این مقطع بیش از هر زمان دیگری نیازمند بازاندیشی است؛ بازاندیشیای که تصویرسازی را نه امری تزئینی، بلکه بخشی از امنیت و منافع ملی بداند. استفاده هوشمندانه از عناصر فرهنگی و تمدنی، بازتعریف روایت ایران در سطح جهانی و تقویت دیپلماسی عمومی میتواند بخشی از کمبود ابزارهای سخت را جبران کند.
انتهای پیام/