ردپای زوال عقل (دمانس) به کاخ سفید رسید

عملکرد ضعیف‌ جو بایدن در مناظره با دونالد ترامپ، منجر شد تا نزدیک به 20 تن از اعضای دموکرات کنگره آمریکا درخواست برکناری این نامزد نهایی‌ دموکرات‌ها که حالا به «ماشین گاف» مشهور شده است از انتخابات را مطرح کنند، با این‌حال، نه تنها هنوز قصد کناره‌گیری ندارد که «کارین ژان پی یر» سخنگوی کاخ سفید درپی مکث‌های طولانی و پی‌در‌پی این رئیس‌جمهور ۸۱ ساله در مناظره اخیر، اعلام کرد هیچ اطلاعاتی را در مورد سلامتی و توانایی رئیس‌جمهور در انجام وظایف‌اش پنهان نکرده‌اند و «بایدن» به زوال عقل یا آلزایمر مبتلا نیست، این در حالی است که الگوی رفتاری چهل و ششمین رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا نشان از خزان ذهن او دارد.

نشانه‌های خزان ذهن پشت درهای بسته کاخ سفید

چندی پیش «وال‌استریت ژورنال» از نشانه‌های خِرَدسودگی بایدن پشت درهای بسته خبر داد. این نشریه مناظره بحث‌برانگیز بایدن با دونالد ترامپ رقیب جمهوری‌خواه او را مورد استناد قرار داد و نوشت: «در این مناظره رئیس‌جمهوری آمریکا به لکنت دچار شد و به نظر می‌رسید رشته افکارش را در چندین مرحله از دست داد، او حتی برای بیان نکات کاملا واضح اکثر اوقات از روی یادداشت می‌خواند و گاهی‌ اوقات مدت طولانی مکث می‌کرد و به نقطه‌ای خیره می‌شد.»

گزارش این روزنامه آمریکایی درنتیجه گفتگو با ۴۵ نفر، اعم از جمهوری‌خواهان و دموکرات‌ها که در جلسات پشت درهای بسته رئیس‌جمهور امریکا حاضر بودند تهیه شده و از مطرح شدن نگرانی‌های جدیدی در مورد سلامت روان این رهبر ۸۱ ساله خبر می‌دهد.

مسن‌ترین رئیس جمهور ایالات متحده که در جلسات بسیار آرام صحبت می‌کند، مکث‌های طولانی می‌کند و گاهی آنقدر چشمانش را بسته نگه می‌دارد که حاضرین فکر می‌کنند او خوابیده است، به تازگی در دفاعیه ای از خود مدعی شد: «اگر با جان و دل معتقد نبودم که می‌توانم این کار را انجام دهم بار دیگر برای ریاست‌جمهوری شرکت نمی‌کردم» این در حالی است که «مارتین ماکاری» استاد دانشگاه و جراح بیمارستان جانز هاپکینز به صراحت تاکید کرد «جو بایدن» علائم بیماری زوال عقل تهاجمی را دارد.

ماکاری در مصاحبه با شبکه «فاکس‌نیوز» گفت: «افت توانایی‌های شناختی بایدن مقابل چشمان ما در حال رخ دادن است و میان نحوه عملکرد فعلی او با 5 سال قبل تفاوت بسیار آشکاری مشاهده می‌شود.» وی با بیان اینکه گاهی اوقات اشتباهات گفتاری یا جابه‌جا بیان کردن کلمات برای افراد حین سخنرانی پیش می‌آید، یادآور شد: اما در مورد بایدن، پرش‌های حافظه و روند آهسته صحبت کردن او به قدری سریع پیش رفته که نگرانی‌های جدی را ایجاد کرده و در این موقعیت، امکان پایدار شدن ناگهانی وضعیت بایدن کاملا غیرممکن است چراکه این مشخصا دمانس مرتبط با سن است؛ دمانس پیش‌رونده یا تهاجمی که نوعی از خِرَدسودگی در حال پیشرفت است و تمام قسمت‌های مغز را درگیر می‌کند.

دِمانس یا زوال عقل چیست؟

چندی پیش یک روزنامه حامی دولت روسیه در مقاله‌ای با اشاره به فراموش‌کاری، گم‌کردن مسیر و جهت، پرسه‌های بی‌هدف، تغییرات رفتاری مثل خشونت و در نهایت مشکلات حرکتی جو بایدن، این 5 نشانه را دلیل محکمی برای اثبات ابتلای جو بایدن به دِمانس (زوال عقل یا خِرَدسودگی) مطرح کرد.

واقعیت هم این است که بر اساس شواهد موجود، بایدن صلاحیت ذهنی کافی برای اداره امور امریکا ندارد، اما فارغ از همه ماجراهایی که در حال حاضر کاخ سفید و سکاندار فعلی آن را به مرکز توجه جهان تبدیل کرده است، دکتر مینا احمدزاده - دکترای روانشناسی و عضو هیئت علمی انجمن دمانس و آلزایمر ایران - آخرین و تازه‌ترین اطلاعات جهانی را در رابطه با بیماری خزان ذهن یا دِمانس با «ایران آنلاین» در میان گذاشت.

دمانس به مجموعه‌ای از علائمی اطلاق می‌شود که در اثر بیمارهای مختلف، مغز انسان را دچار افت حافظه می‌سازد. در این صورت مهارت‌های فکری و شناختی فرد کاهش پیدا کرده و این موضوع بر تمام جنبه‌های زندگی او تاثیر می‌گذارد به طوری که فرد منزوی شده و نوعی انزوای اجتماعی را تجربه خواهد کرد.

بر همین اساس، دکتر مینا احمدزاده در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی «ایران‌آنلاین» دمانس را با 10 علامت تشریح کرد: فرد مبتلا به دمانس با از دست دادن حافظه روبه‌رو می‌شود، انجام کارهای روزمره برایش دشوار می‌شود، در بیان منظور و کلماتی که می‌خواهد در مورد آنها صحبت کند به مشکل می‌خورد؛ به طور مثال به‌جای مدرسه غیرانتفاعی می‌گوید مدرسه غیرارتفاعی و یا اینکه معنای لغات را به اشتباه برداشت می‌کند؛ برای نمونه فکر می‌کند استوا، قطب شمال است و قطب شمال، استوا و آب و هوای گرم دارد. این فرد دچار سردرگمی در تشخیص زمان و مکان می‌شود، کاهش و ضعف استدلال دارد، نمی‌تواند مسائل زندگی را به راحتی و مثل قبل پیگیری کند، وسایل را جابه‌جا می‌گذارد، تغییرات در خلق و خو را تجربه می‌کند، بسیار تحریک‌پذیر و پرخاشگر می‌شود، ممکن است وسط بحث گریه کند و یا حتی نسبت به مسائل بی‌تفاوت شود. اغلب این افراد حین رانندگی، دچار اختلال در درک فاصله می‌شوند و حتی ممکن است با وجود استفاده از برنامه‌های مسیریاب‌، نتوانند به درستی رانندگی کنند. تابلوهای رانندگی را نمی‌شناسند و در نهایت از فعالیت‌های اجتماعی، شغلی‌ و ارتباطات دوستانه‌شان کنار می‌کشند و دیگر در جمع‌ها حاضر نمی‌شوند.

مسئول پژوهش و آموزش انجمن دمانس و الزایمر ایران همچنین ارتباط این عارضه با سن را چنین تفسیر کرد: متاسفانه نمی‌توان فاکتور سن را دستکاری کرد؛ هرچه سن بالاتر رود و فرد وارد مرحله سالمندی شود، به یکی از فاکتورهای به وجودآوردنده زوال عقل نزدیک‌تر خواهد شد، اما هرگز به این معنا نیست که هر کسی در سن بالاتر از 60 سالگی و در دنیای سالمندی، به طور حتم در مسیر عارضه دمانس قرار خواهد گرفت چراکه رفتارهای فرد مبتلا به دمانس با سالمند سالم تفاوت دارد.

وی برای توضیح بیشتر ادامه داد: در رورند طبیعی، سالمند برای به خاطر آوردن وقایع و اتفاقاتی که اخیرا رخ داده ممکن است دچار اشتباهات مختصری شود و یا اینکه یادگیری‌هایش به زمان بیشتری نیاز داشته باشد و برای دسته‌بندی امور مختلف و قرار ملاقات‌هایش نیازمند یادداشت‌برداری و یادآوری باشد. اما فرد مبتلا به دمانس یا فراموشی، برای یادآوری، یادگیری و هماهنگی برنامه‌ریزی‌ها با مشکلات بسیاری روبه‌رو خواهد شد و به مرور زمان قدرت یادگیری‌اش را از دست می‌دهد. حافظه کوتاه‌مدت و فعال او دستخوش تغییرات می‌شود و در عوض خاطرات گذشته را به یاد می‌آورد، با همان خاطرات گذشته زندگی خواهد کرد و برای یادآوری، ممکن است مدام سوالات تکراری بپرسد.

عوامل ابتلا به دِمانس

بدون شک ریسک‌فاکتورهایی در ابتلای افراد به دمانس دخیل هستند. عضو هیئت علمی انجمن دمانس و آلزایمر ایران مهم‌ترین این عوامل را برشمرد و یادآور شد: در ابتلا به دمانس، دسته‌ای از این عوامل قابل‌تغییر و دسته دیگر غیر قابل‌تغییر هستند؛ سن، جنسیت (گروهی از دمانس‌ها بیشتر در زنان و گروهی از دمانس‌ها در مردان بروز می‌کند) و ژنتیک از عوامل تغییرناپذیر هستند اما در مقابل ویتامین‌هایی که فرد بر اساس دستور پزشک مصرف می‌کند، فعالیت بدنی (ورزش‌های هوازی منظم موجب افزایش جریان خون در  قلب و عروق و مغز شده و فرآیند کاهش حجم بافت سلولی مغز را که در حدود 40 سالگی اتفاق می‌افتد کند می‌سازد و موجب تولید سلول‌های مغزی جدید در ناحیه هیپوکمپ مغزی می‌شود که محل اصلی یادگیری و حافظه انسان است)، سطح تحصیلات، تعاملات اجتماعی (عملکرد شناختی فرد را بالا می‌برد)، محرک‌های ذهنی ( مثل یادگیری که باعث می‌شود مغز فرد به چالش کشیده شود)، سابقه افسردگی، کم‌شنوایی (عملکرد مغز و روابط اجتماعی فرد را کاهش می‌دهد)، خواب (اختلال خواب در میانسالی، احتمال بروز افسردگی در دوران سالمندی را بالا می‌برد)، استرس‌، مدیریت استفاده از موبایل (ساعت‌‌های استفاده از تلفن همراه کاهش داده شود)، سکته مغزی و قلبی، تومورهای مغزی، بیماری‌های زمینه‌ای، اضافه وزن و چاقی ( افراد دارای اضافه وزن 3 برابر بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به دمانس قرار دارند.)، مصرف سیگار، دخانیات و مواد مخدر، محیطی که فرد در آن رشد می‌کند، سموم موجود در شهر محل سکونت فرد و ضربه‌های وارد شده به سر در کودکی و بزرگسالی فرد، عوامل خطرساز و قابل تغییری هستند که موجب بروز دمانس خواهند شد و تلاش برای جهت مثبت دادن به هریک از این فاکتورها، فرد را تا حد چشمگیری از ابتلا به خزان ذهن مصون می‌دارد.

شاه‌کلید خوراکی

با این اوصاف باید به سراغ راهکارهایی رفت که بتوان به مدد آنها عوامل قابل تغییر منجر به بروز دمانس را مدیریت و تا حد امکان محدود ساخت. مواد غذایی یکی از همین کلیدها است که بر کاهش یا افزایش سرعت ابتلا به دِمانس تاثیر می‌گذارد.

به گفته دکتر مینا احمدزاده، تغییر سبک زندگی از مهم‌ترین عواملی است که با پیشگیری از دمانس در ارتباط مستقیم است و ازآنجاکه تغذیه مسئله بسیار مهمی  در تغییر سیک زندگی است پیروی از رژیم غذایی مدیترانه‌ای بهترین انتخاب برای جلوگیری از ابتلا به دمانس است؛ در این الگوی غذایی روغن زیتون، ماهی‌های چرب، انواع آجیل، برگ گیاهان تیره و میوه‌ها وجود دارد و تبعیت از آن به عنوان یک رژیم غذایی کامل، غنی و مفید توصیه می‌شود. البته باید به خاطر داشت این رژیم غذایی بایستی بر اساس بیولوژیک بیمار و حساسیت‌های غذایی احتمالی او، دنبال شود ضمن اینکه مصرف ویتامین B12 ،B1، اسید فولیک و درمان بیماری‌های زمینه‌ای از قبیل چربی خون، دیابت، عوارض قلبی و عروقی و همچنین ترک سیگار و مواد مخدر و دور بودن از محیط‌های آلوده به سمومی چون سرب، از موارد بسیار مهمی است که تغییر سبک زندگی  به منظور دور ماندن از سیگنال‌های خِردسودگی را میسر می‌سازد.

نشانه‌های فرد مبتلا به خِردسودگی

بر اساس تازه‌ترین‌های جهان، گروهی از الگوهای رفتاری و ظاهری فرد، امکان ابتلای او به زوال عقل را تایید می‌کند. مسئول پژوهش و آموزش انجمن دمانس و الزایمر ایران در تشریح این الگوها خاطرنشان کرد: برای تشخیص احتمال ابتلا به دمانس، بایستی تست‌های شناختی توسط پزشک مغز و اعصاب و یا متخصص اعصاب و روان صورت گیرد و با انجام معاینه بالینی، آزمایش خون، نواز مغز وMRI ابتلای فرد به عارضه دمانس را تایید کرد، با این وجود برخی علائم در افراد مبتلا به آلزایمر وجود دارد که نمی‌توان آنها را نادیده گرفت به این معنا که درصورت بروز این علائم و رفتارها نمی‌توان احتمال ابتلای فرد به زوال عقل را رد کرد.
به عنوان مثال گم کردن اشیا و وسایل توسط افراد مبتلا به آلزایمر طبیعی است. آنها کرخت، بی‌حرکت و بی حوصله هستند، احتمال بروز پرخاشگری در آنها وجود دارد، اضطراب و ترس دارند، گاهی اوقات رفتارهای ناشی از شکاک بودن را بروز می‌دهند، لغات را به درستی تلفظ نمی‌کنند، در مورد اشیا و عبارات نمی‌توانند به‌درستی صحبت کنند، در مواقعی رفتار ناشایست نشان می‌دهند، در رفتارهایشان نشانه سردرگمی دیده می‌شود، مشکل راه رفتن پیدا می‌کنند، به دلیل اضطراب نمی‌توانند افکار و ذهن‌شان را سازماندهی کنند. پاورچین پاورچین راه می‌روند، موقع ایستادن مشکلات تعادلی دارند، گام‌های کوتاه و نامنظم برمی‌دارند، به زمین می‌افتند، لرزش دست و پا می‌گیرند، پشت بدن‌شان حالت خمیده پیدا می‌کند و سر آنها در پایین‌ترین زاویه قرار می‌گیرد، مشکل خواب دارند، به توهم و هزیان دچار می‌شوند، یکسری حرکات و کلمات را مدام تکرار می‌کنند، پرش‌های عضلانی و حرکات ناگهانی را تجربه می‌کنند، برخی از آنها دچار سفتی و انقباض عضله می‌شوند، ارتباط چشمی غیر طبیعی خواهند داشت و در نهایت در صورت ابتلا به دمانس پیشرفته مشکل بلع پیدا می‌کنند.

گرد فراموشی بر پیکر کاخ سفید

«جو بایدن» در طول دوره ریاست خود بر کاخ سفید، بارها و بارها رفتارهایی را بروز داده که به الگوی رفتاری افراد مبتلا به دمانس شباهت دارد. طی یک سال و نیم گذشته نیز دست‌کم ۱۵ تا ۲۰ مرتبه، رفتارهایی مشابه آنچه که در مناظره اخیر رخ داده از خود نشان داده و بسیاری از دغدغه‌مندان امریکا را به این باور رسانده که در حال حاضر ارزشمندترین خدمت جو بایدن به مردم امریکا، انصراف از ادامه رقابت‌ها برای پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۴ ایالات متحده است.

بر این اساس آیا همچنان نمی‌توان گفت احتمال ابتلا به خزان ذهن و ناتوانی جسمی پیرترین رئیس‌جمهور ایالات متحده امریکا قوت گرفته است؟