فتوحات اعراب و نخستین امپراطوری

گروه جهان: نگارنده کتاب تاریخ خاورماینه مدرن روزهای پس از رحلت رسول اکرم را اینگونه روایت می‌کند؛ گروهی از اصحاب که در هجرت همراه پیامبر بودند، ابوبکر را به عنوان اولین جانشین برگزیدند. این انتخاب، هرچند در نهایت از سوی برخی پذیرفته شد، اما بذر اختلافی را کاشت که در تاریخ اسلام تأثیرات عمیق و ماندگاری برجای گذاشت؛ اختلافی که پژواک آن تا قرون بعد نیز ادامه یافت.

ابوبکر (۶۳۲–۶۳۴ میلادی) به سادگی «خلیفه» نام گرفت؛ واژه‌ای که در انگلیسی به صورت caliph ترجمه شده است. این عنوان، از آن پس، به حاکم جامعه اسلامی اطلاق شد و نظامی که او پایه‌گذارش بود، «خلافت» نام گرفت. پس از ابوبکر، سه جانشین دیگر یکی پس از دیگری بر مسند خلافت نشستند: عمر (۶۳۴–۶۴۴)، عثمان (۶۴۴–۶۵۶) و امام علی(ع) (۶۵۶–۶۶۱). آنها در تاریخ اسلام به نام «خلفای راشدین» شناخته می‌شوند.

دوران خلفای راشدین در حافظه تاریخی مسلمانان، به‌عنوان دوره‌ای طلایی یاد می‌شود. خلیفه دوم، عمر بن خطاب، انرژی جنگ‌طلبی قبایل عرب را به جای نزاع‌های درونی، به سوی بیرون هدایت کرد. این تصمیم آغازگر موجی از فتوحات شد که امپراطوری اسلامی را در مدتی کوتاه از یک قدرت محلی به نیرویی جهانی بدل ساخت.

در سال ۶۳۷ میلادی، ارتش مسلمانان در نبرد قادسیه سپاه نیرومند ساسانیان را شکست داد و با فتح تیسفون، پایتخت ایران، راه را برای پیشروی به سوی شرق تا مرزهای شبه‌قاره هند هموار کرد. در غرب، شهرهای بیزانس نیز یکی پس از دیگری شکست خورد: دمشق در ۶۳۵ میلادی سقوط کرد و تا ۶۴۱، مصر ــ سرزمینی سرشار از ثروت و محصول ــ به قلمرو مسلمانان پیوست.