دو فعال صنف نانوایان در گفت و گو با « ایران» تشریح کردند
چالش های آرد دو نرخی
اختلاف فاحش قیمت آرد دولتی و آزاد، نهتنها کیفیت نان را کاهش داده و ضایعات آن را افزایش داده، بلکه به عاملی کلیدی برای قاچاق و انحراف آرد در کشور تبدیل شده است. در حالی که قیمت هر کیسه آرد یارانهای حدود ۱,۲۵۰ تومان است، همین محصول در بازار آزاد تا ۳۰ هزار تومان به فروش میرسد. این شکاف قیمتی، انگیزه سودجویان را برای قاچاق و تغییر کاربری آرد یارانهای تقویت کرده است. در این گزارش، با استناد به گفتوگو با فعالان صنفی، ریشههای این مشکل و راهحل پیشنهادی آنان بررسی میشود.
حدیث حدادی_ گروه اقتصادی: مدتهاست نانواییهای کشور به دو دسته «دولتیپز» و «آزادپز» تقسیم شدهاند؛ تقسیمبندی که بر اساس قیمت آرد صورت میگیرد. نانواییهای دولتیپز از آرد یارانهای با قیمت حدود ۱,۲۵۰ تومان برای هر کیسه استفاده میکنند، در حالی که نانواییهای آزادپز ناچارند آرد را با قیمت واقعی آن
- حدود ۳۰ هزار تومان - تهیه کنند. این شکاف قیمتی موجب بروز مشکلات متعددی از جمله کاهش کیفیت نان، افزایش ضایعات و مهمتر از همه، ایجاد بستری برای قاچاق و انحراف آرد شده است.
اما سؤال اصلی اینجاست که بروز چنین مشکلاتی نشات گرفته از چیست؟ در همین راستا روزنامه ایران با فعالان این صنف گفت و گوهایی داشته که در گزارش زیر میخوانید.
قاچاق، پیامد منطقی تفاوت قیمت
حسین یزدجردی، رئیس کانون انجمنهای صنفی صنایع آرد ایران، در گفتوگو با روزنامه ایران تأکید کرد که قیمت تعیینشده توسط سازمان حمایت (۳۰,۲۰۰ تومان برای هر کیسه آرد) پایینتر از هزینه واقعی تولید است. به گفته او، اختلاف حدود ۱,۰۰۰ تومانی در هر کیلو، انگیزه قاچاق را افزایش میدهد. حسین یزدجردی افزود: «علت اصلی قاچاق آرد تفاوت شدید قیمت میان آرد دولتی و آرد آزاد است. به طور مثال، یک کیسه آرد ۴۰ کیلویی برای پخت نان بربری با نرخ دولتی حدود هزار و ۲۵۰ تومان عرضه میشود، در حالی که همین آرد در بازار آزاد تا ۳۰ هزار تومان قیمت دارد. بنابراین همین اختلاف فاحش انگیزه قاچاق و سواستفاده را در بازار افزایش میدهد.»
وی عنوان کرد: «گندم برای آرد ۴ نان اصلی(لواش، بربری، سنگک و تافتون) با نرخ ۹۰۰ تومان به برخی واحدها عرضه میشود و همین موضوع باعث شده قیمت آرد دولتی بسیار پایینتر از قیمت واقعی شود. در نتیجه آردی که با نرخ یارانهای وارد چرخه مصرف میشود قابلیت استفاده در صنوف دیگر مانند قنادی را نیز دارد و همین امر زمینه قاچاق و انحراف مصرف را فراهم میکند.»
تکنرخی کردن آرد و پرداخت مستقیم یارانه
یزدجردی راهکار اساسی برای برون رفت از این مشکل را تک نرخی شدن آرد دانست و گفت: «حذف یارانه در حلقه تولید آرد میتواند عرصه را برای قاچاق آرد نامطلوب کند. در عین حال دولت میتواند یارانه را مستقیماً در اختیار مصرف کننده نهایی قرار دهد تا سفره مردم آسیب ندیده و کوچک نشود.
به طور مثال اگر آرد با نرخ واقعی ۳۰ هزار تومان عرضه شود دولت میتواند یارانه را به صورت نقدی یا شارژ کارت به خانوارها پرداخت کند. برآورد ما نشان میدهد که با تقسیم ۳۰۰ هزار میلیارد تومان یارانه میان هفت دهک برای یک خانواده چهار نفره رقمی حدود یک میلیون و ۴۰۰ هزار تومان قابل پرداخت
خواهد بود.»
وی تأکید کرد: «در این صورت فساد از چرخه زنجیره گندم و آرد حذف میشود، چرا که دیگر تفاوت قیمتی وجود ندارد و انگیزه قاچاق از بین میرود. همچنین دولت میتواند با
ساز و کارهای الکترونیکی یارانه را مستقیم به حساب خانوارها واریز کند تا مردم در تأمین نان با مشکل مواجه نشوند.»
وضعیتی مشابه بنزین
رئیس انجمن آردسازان ایران، در گفتوگو با خبرنگار روزنامه ایران عنوان کرد: «زمانی که کالایی با نرخهای تصنعی عرضه شود، قاچاق آن شکل میگیرد. الان وضعیت آرد تقریباً مشابه بنزین شده است.
زیرا قیمت واقعی هر کیلو آرد ۳۰ هزار تومان است اما با نرخ حدود هزار و ۲۰۰ تومان در بازار توزیع میشود. همین اختلاف قیمت باعث میشود بخش بزرگی از آرد از شبکه اصلی خود منحرف شود.»
محمد رضا مرتضوی افزود: «سالانه در کشور حدود ۱۰ میلیون تن گندم با قیمت دولتی صرف تولید آرد میشود که این حجم معادل حدوداً ۸.۵ میلیون تن آرد یارانهای در بازار است.»
وی در خصوص قاچاق آرد در کشور تأکید کرد: «قاچاق به خارج از مرزها صورت نمی گیرد اما در داخل کشور آرد یارانهای وارد شبکه غیر یارانهای میشود و کسانی که باید آرد آزاد را با نرخ کیلویی ۳۰ هزار تومان خریداری کنند، به جای آن آرد یارانهای را با قیمت پایینتر تهیه و مصرف میکنند.»
مرتضوی خاطرنشان کرد: «حذف یارانه آرد سالهاست در برنامه توسعه مطرح شده، اما هنوز عملی نشده است. اگر یارانه حذف و قیمت واقعی شود، قیمت نان از کیلویی ۵۰ هزار تومان فراتر نخواهد رفت و آسیبی به سفره مردم وارد نمیشود.»
وی اظهار کرد: «سالانه حدود ۳۰۰ هزار میلیارد تومان یارانه بابت نان پرداخت میشود. اما به جرأت میتوان گفت در تهران هیچ کس نان بربری را پایینتر از کیلویی ۳۵ هزار تومان، نان سنگک را کمتر از کیلویی ۵۰ هزار تومان، نان تافتون را پایینتر از کیلویی ۲۰ هزار تومان و نان لواش را زیر کیلویی ۱۶ هزار تومان به فروش نمیرساند. بررسیهای ما نشان میدهد که اگر یارانه به طور کامل حذف شود قیمت نان در کشور بالاتر از کیلویی ۵۰ هزار تومان نخواهد رفت. بنابراین چنین اقدامی به سفره مردم آسیب نمیرساند.»
یک معضل ساختاری
دو نرخی بودن آرد به یک معضل ساختاری در صنف نان تبدیل شده که پیامدهای آن - از قاچاق تا کاهش کیفیت - گریبانگیر مصرفکننده و تولیدکننده شده است. به نظر میرسد راهحل پایدار، حرکت به سمت «تکنرخی کردن آرد» و «پرداخت مستقیم یارانه به خانوارها» است. این تغییر، نهتنها انگیزه قاچاق را از بین میبرد، بلکه زمینه را برای ارائه نان با کیفیتتر و مدیریت بهینه منابع فراهم میکند. بدون اراده جدی برای اصلاح این سیستم، دور باطل دو نرخی شدن و قاچاق همچنان ادامه خواهد داشت.
انتهای پیام/