روایت یک بلاتکلیفی بیمه‌ای
چتری که برای کارگران ساختمانی باز نمی‌شود
با چشمانی منتظر به حسابدار بیمارستان نگاه می‌کند، کاغذی به دستش می‌دهند که با دیدن آن رنگ از رخسارش می‌پرد و می‌گوید: «چند روز بهم مهلت بدید حتماً جورش می‌کنم فقط توروخدا درمان رو قطع نکنید، جورش می‌کنم.» انگشتان چاک چاکش را که نشانه سال‌ها رنج کار است به هم می‌فشارد و این پا و آن پا می‌کند. دیگر نمی‌داند به چه کسی رو بزند. به کیوسک حسابداری تکیه می‌دهد و در کسری از ثانیه ۵۴ سال عمر رفته‌اش از جلوی چشمانش رد می‌شود.
به گروه اجتماعی ایران آنلاین، هنرکاشیکاری‌اش قیمت ندارد اما حساب بانکی‌اش مثل کف دستان پینه بسته‌اش خالی است. حال، او مانده با دختری مبتلا به سرطان و بیمه‌ای که به تازگی قطع شده و هزینه‌های سرسام آور درمان. آقای یوسفی هم کارگر ساختمانی بود که 4 سال در انتظار بیمه شدن ماند اما روزی که نوبت به او رسید تنها سهمش از بیمه، خاک سردی بود که شش ماه قبل او را در آغوش کشیده بود. سرنوشتش مثل کارگران ساختمانی‌ای بود که از داربست سقوط کرده برخی به کما می روند و برخی نیز متأسفانه به مرگ منجر می‌شود . داستانی که برای حسن آقای آرماتور بند هم به مرگ فجیعی ختم شد. حسن آقا سر پروژه بود، پمپ بتن در می‌رود و به او می‌خورد پاهایش قطع شده و در دم می‌میرد و این واقعه در حالی رخ می‌دهد که دو سال از قطع بیمه اجتماعی‌اش هم می‌گذشت و دست زن و دو بچه‌اش به جایی بند نبود.
اینها گوشه‌ای از اتفاقات هر روزه‌ای است که می‌تواند برای یک کارگر ساختمانی رخ دهد، جامعه‌ای یک میلیون و 300هزار نفری که با مجموعه اهل خانه به بیش از 5میلیون نفر می‌رسند اما تعداد تحت پوشش هایشان از نگاه انجمن‌های صنفی زیر 600 هزار نفر و از نگاه تأمین اجتماعی 800 هزار نفر است که این تناقض در آمار خودش جای تأمل دارد! کارشناسان کارگری بر این باورند که طی سال‌های گذشته بیش از 300 هزار کارگر ساختمانی مشمول قطع بیمه شدند. آنطور که اکبر شوکت، رئیس انجمن صنفی کارگران ساختمانی کشور به «ایران» می‌گوید: «در استان قم که زادگاه من هم است، 24هزار کارگر بیمه بودند که اکنون تعدادشان به 14هزارنفر رسیده است.»
50 درصد از حوادث کاری
در بخش ساختمانی
کارگران ساختمانی حدود 7 درصد از شاغلین کشور را در برمی گیرند اما متأسفانه به علت غفلت از آموزش، ایمنی و بهداشت حرفه‌ای کار که حلقه گمشده کشور برای حوزه کارگری است، حدود 50 درصد از حوادث کاری در کشور مربوط به حوزه ساخت و ساز است. شوکت به حادثه تلخ معدن طبس و بازتاب گسترده‌اش درکشور اشاره می‌کند و می‌گوید: «درمظلومیت کارگران ساختمانی همان بس که هر 20 روز یکبار به اندازه یک معدن طبس در حین کار کشته می‌شوند و به همین میزان قطع نخاع و قطع عضو دارند. سالی هزار فوتی از دل کارگران ساختمانی بسیار وحشتناک است و بدتر آنکه بیشتر این کارگران فاقد پوشش بیمه‌ای هستند.»
کش و قوس‌های 4 ساله قانونی که به نفع کارفرما رقم خورد
دی ماه 1401 اصلاحیه ماده 5 بیمه کارگران ساختمانی به تصویب نمایندگان خانه ملت رسید و برای اجرا ابلاغ شد. هنوز 500 هزار کارگر ساختمانی در نوبت بیمه، طعم حضور در لیست تأمین اجتماعی را نچشیده بودند که فروردین ماه 1402 نمایندگان باردیگر با طرحی دو فوریتی دست به تغییر آنچه در سال قبل به تصویب رسانده بودند، زدند. این قانون بارها و با وقفه‌های طولانی دستخوش تغییرات شد تا منابع لازم برای بیمه تعداد کثیری از کارگران در حوزه ساخت و ساز تأمین شود اما به گفته کارشناسان، هنوز نتوانسته تأثیری بر وضعیت بیمه کارگران ساختمانی ایجاد کند. آن طور که شوکت می‌گوید: «نمایندگان خانه ملت قانونی را که 4 سال برای آن زحمت کشیدیم و همراه بود با کار کارشناسی کمیسیون اجتماعی و تصویب در صحن علنی مجلس، متوقف کردند به طوری که زور کارفرماها در بخش ساخت و ساز به کار کارشناسان کمیسیون اجتماعی مجلس چربید و متأسفانه به قطع بیمه 300 تا 400 هزار کارگر ساختمانی به علت عدم تأمین منابع مالی لازم منجر شد.»
معماری ایرانی به خاطره‌ها می‌پیوندد
ساخت و ساز ایرانی همیشه زبانزد بوده و هست چرا که بهترین استادکاران ساختمانی، ایرانی هستند. این را می‌توان از عقبه بناهای تاریخی و ساختمانی در کشور به وضوح دید اما چه شد که اکنون کار ساخت و ساز به دست اتباع افتاده و جولان نیروی کار غیرقانونی در صنعت ساخت و ساز کار را از کارگر ایرانی ربوده است؟ موضوعی که رئیس انجمن صنفی کارگران ساختمانی کشور به آن واکنش نشان می‌دهد: «بهترین استاد کاران ساختمانی ایرانی‌اند و کشورهای همسایه بویژه حاشیه خلیج فارس خواهان آنها هستند؛ از اسکلت کاران بتنی و فلزی گرفته تا معمارها، گچ‌برها و کاشیکارهای سنتی کار؛ هنگامی که کار ساختمانی فاقد بیمه باشد و از یک ماه کار حداقل 15روز کارگر بیکار باشد چرا باید توقع داشت جوان ایرانی به سمت کار ساختمانی که جزو مشاغل سخت و زیان آور است، روی آورد؟! روزگاری صنعت ساختمانی و استادکاری نسل به نسل در خانواده از پدر به پسر به ارث می‌رسید و تمام فوت و فن‌ها سینه به سینه منتقل می‌شد اما اکنون با این شرایط کاری و بیمه‌ای هیچ پسری پا در جای پدر در این حرفه نمی‌گذارد و تمام اندوخته‌های ساختمان‌سازی سنتی ایرانی تا چند دهه آینده به دست فراموشی سپرده می‌شود.»
روزنه‌های امید
برای کارگران ساختمانی
انجمن‌های صنفی معتقدند، راهکار برون رفت از این چالش‌ها اصلاح برخی موارد در درون دولت است و نیازمند جلسه‌ای از سوی هیأت وزیران است. آن طورکه شوکت می‌گوید: «دکتر پزشکیان در دوران نمایندگی در مجلس شورای اسلامی با بحث بیمه کارگران ساختمانی موافق بودند و ارتباط خوبی با انجمن‌های صنفی در تبریز داشتند و از نزدیک در جریان خوب و بدهای قانون بیمه کارگران ساختمان هستند. اکنون نوبت وزارت کشور و مسئولان دولت چهاردهم است که می‌توانند با هم اندیشی با انجمن‌های کشور چاره‌ای اساسی برای برون رفت از این چالش پیدا کنند.»
سهم بیمه از پروانه‌های ساختمانی فقط 8 میلیارد
یکی از مشکلات کارگران ساختمانی که منجر به عدم ورودی جدید بیمه‌ای شده، برخی قوانین و بخشنامه‌های داخلی است که پیش‌تر وضع شده است. وزارت کشور در دوره قبل بخشنامه‌ای صادرکرده که تعدادی از گزینه‌ها مشمول 25 درصد عوارض سهم کارفرمایی نشوند. شوکت در این باره توضیح می‌دهد: «وزارت کشور مواردی را در یک بخشنامه آورده است که فقط یکسری از گزینه‌ها مشمول کسر عوارض حق بیمه برای تأمین اجتماعی می‌شود که سبب کاهش 70 درصد سهم تأمین اجتماعی در بخش پروانه‌های ساختمانی می‌شود. طبق آمار، درآمد شهرداری‌ها از محل پروانه ساختمانی در سال گذشته 100 هزار میلیارد تومان بوده و باید 25 درصد آن به تأمین اجتماعی برای بیمه کارگران ساختمانی پرداخت شود یعنی سالی 25 هزار میلیارد تومان که از این مبلغ فقط حدود 8 هزار میلیارد تومان به تأمین اجتماعی پرداخت شده که این فاصله نتیجه بخشنامه‌هایی است که می‌توان در بدنه دولت تغییر داد و نیازی به کسب اجازه از مجلس و... ندارد.»
سهم سوخته تأمین اجتماعی
ازماده 100 شهرداری
موضوع دومی که انجمن‌های صنفی بر آن اتفاق نظر دارند جریمه‌های شهرداری برای خلاف‌سازی در ساختمان‌سازی است. به گفته این فعال کارگری« باید توافق‌هایی صورت گیرد تا در پروانه‌های ساختمانی که مشمول ماده 100شهرداری می‌شود و همچنین جریمه تخلفات در ساخت که از سوی شهرداری دریافت می‌شود، سهم سازمان تأمین اجتماعی و به تبع آن کارگران ساختمانی هم دیده و به آنها پرداخت شود.»
جرقه‌های امید بخش
در دولت چهاردهم
رئیس انجمن صنفی کارگران ساختمانی کشور معتقد است، با تغییر دولت، وزیران و مدیرعامل سازمان تأمین اجتماعی امیدواریم شاهد تغییرات در بحث بیمه کارگران ساختمانی باشیم. طی مدتی که دولت وفاق ملی روی کار آمد، هنوز بخشنامه خاصی برای خاتمه دادن به ظلمی که در بحث بیمه اجتماعی کارگران ساختمانی روی داده است، نوشته نشده اما روزنه‌های امید دیده می‌شود چرا که جلساتی را با مدیران بیمه‌ای سازمان تأمین اجتماعی داشتیم و مقرر شده تا هفته‌های آینده پیشنهادهای خودمان را در این حوزه به سازمان ارائه کنیم. قطع بیمه کارگران ساختمانی همچنان ادامه دارد و جامعه کارگری کشور از دولت انتظاردارند با توجه به مسئولیت‌های مختلفی که داشتند و آشنایی با مشکلات جامعه کارگری بویژه کارگران ساختمانی برای حل آن با انجمن‌های مردم نهاد و صنفی در این حوزه جلساتی داشته باشند تا سوت پایان بر 4سال کش و قوس در بحث بیمه زده شود و این قشر زحمتکش به اولین حقوق اجتماعی که بیمه است، دست یابند.»
محدثه جعفری
خبرنگار
انتهای پیام/