هفت نکته که باید در مورد سعدی بدانید

گروه فرهنگی ایران آنلاین: یکم اردیبهشت، سالروز بزرگداشت مردی است که گلستانی از نثر و بوستانی از نظم در زبان فارسی پدید آورد. مرکز سعدی شناسی، از سال ۱۳۸۱ خورشیدی، روز اول اردیبهشت را به این شاعر بزرگ و محبوب کشورمان اختصاص داد و آن را روز سعدی اعلام کرد. هفت نکته درباره او را بخوانید: 
۱. واژه: نام سعدی از نام اتابک مظفرالدین سعد، پسر ابوبکر، پسر سعد، پسر زنگی گرفته شده است. از القاب ویژه این شاعر بزرگ می‌توان «استاد سخن»، «پادشاه سخن» و «شیخ اجل» را برشمرد.
۲. تولد: سعدی، شاعر بلندآوازه‌ قرن هفتم هجری با نام اصلی «مشرف‌الدین مصلح بن عبدالله» در شیراز زاده شد؛ سال تولد او را حدود ۶۰۶ هجری و به تعبیری دیگر در ابتدای قرن هقتم دانسته‌اند. از زندگینامه سعدی اطلاعات موثقی در دسترس نیست و قدیمی‌ترین منابع نیز، اطلاعات را از آثار خود او اقتباس کرده‌اند. اما آنچه مشخص است اینکه هنگام تولد سعدی، سومین پادشاه حکومت اتابکان حکمران شیراز بود و تضعیف قدرت سلجوقیان در حکمرانی کشور، سلسله‌های محلی به وجود می‌آمدند و حکمرانی می‌کردند. اتابکان علاوه بر شیراز در دمشق، موصل، حلب، بین‌النهرین و آذربایجان نیز قدرت داشتند. بی‌نظمی‌های زیادی در حکومت زمان سعدی دیده می‌شود؛ اما او از کوچک‌ترین حوادث درس می‌گرفت و از نظرش دور نمی‌ماند. پدر سعدی در ۱۲ سالگی او از دنیا رفت و مسعود بن مصلح که جد مادری‌اش بود، سرپرستی او را به عهده گرفت.
۳. ورود به مدرسه نظامیه: پس از اینکه سعدی مقدمات علوم شرعی و ادب را در شیراز به پایان رساند، تحت نظر اتابک عازم بغداد شد و به مدرسه نظامیه رفت. این مدرسه به صورت تخصصی افراد را در زمینه فقه و فلسفه پرورش می‌داد. سعدی در این مدرسه در محضر استادان بزرگی همچون سهروردی آموزش دید.
۴. آغاز سفرها: بعد از پایان دوره آموزش، سعدی عزم سفر کرد. او برای کسب علم و دانش و تجربه عازم حجاز، شام و سوریه شد. از آنجا به خانه خدا رفت. در این بین ازدواج کرد و حاصل این ازدواج فرزندی بود که موجب انس و الفت شاعر شد. اما چندی بعد فرزندش را از دست داد و برای تحمل این درد و رنج دوباره عازم سفر شد. سعدی به شهرهای مختلفی رفت و در این شهرها به تدریس و موعظه مشغول شد. برخی سفر سعدی به هندوستان و چند نقطه دیگر دنیا را تایید کرده‌اند و احتمال می‌دهند این جهانگردی که مورد اشاره خود سعدی نیز واقع شده، حدود سی سال به طول انجامیده باشد. با این حال مدت زمان سفرها و نقاطی که او به آنجا سفر کرده، هنوز جای تردید است.
۵. بازگشت به شیراز: این شاعر در نهایت بعد از گذشت سال‌ها و با کوله‌باری از تجارب گوناگون، به شیراز بر می‌گردد. در زمان بازگشت او به شیراز، ابوبکر بن سعد، پادشاه اتابکی در شیراز حکمرانی می‌کرد.
۶. شاعر دربار: سعدی پس از بازگشت به شیراز، شروع به گردآوری آثار خود کرد. اولین اثر مکتوب این شاعر، یعنی بوستان در سال ۶۵۵ هجری قمری به نگارش درآمده و آن را به پادشاه وقت، ابوبکر بن سعد زنگی تقدیم کرده است. به همین دلیل، برخی او را "شاعر دربار" می‌خوانند، اما برخی دیگر معتقدند که سعدی به دلیل روابط حسنه‌اش که با ابوبکر بن سعد به دربار رفت و آمد می‌کرد و به تدوین و تصنیف اشعار خود مشغول بود.
۷. آثار: پس از بازگشت این شاعر به شیراز، کتاب بوستان اولین اثری بود که نگارش آن را در سال ۶۵۵ هجری قمری به پایان رساند. کتاب گلستان این شاعر بزرگ، یک سال بعد از نگارش بوستان، در سال ۶۵۶ هجری قمری تدوین شد. سعدی این کتاب را در مدت زمان کوتاهی به پایان رساند. دیباچه (منسوب به سعدی)، مجالس پنج‌گانه، نصیحت الملوک، سؤال صاحب دیوان، رساله عقل و عشق، تقریرات ثلاثه، گلستان، سعدی نامه (بوستان)، قصاید عربی، قصاید فارسی، مراثی، ملمعات و ترجیعات، طیبات، خواتیم، غزلیات قدیم، صاحبیه، مقطعات، رباعیات، مفردات، غزلیات و خبیثات دیگر آثار برجای مانده از این شاعر است.
گفتنی است؛ کتاب‌های سعدی به زبان‌های اروپایی هم ترجمه شده؛ تا جایی که برخی معتقدند اروپا ادبیات فارسی را با اشعار سعدی شناخت.

عکس از: MAHDIARTWORKS