امیرخانی: کتابخانه ملی، وضعیت اجتماعی هر کشور را نشان می‌دهد

ایران آنلاین: غلامرضا امیرخانی، رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران گفت: معتقدم که وضعیت کتابخانه‌ها، به ویژه کتابخانه ملی هر کشور، تا حد زیادی بازتاب‌ اوضاع کلی فرهنگ، تمدن، اقتصاد و سایر جنبه‌های آن کشور است. یعنی اگر به ۱۰ کشور پیشرفته و مرفه جهان نگاه کنیم، بی‌تردید می‌بینیم که این کشورها نه‌تنها کتابخانه‌های ملی بسیار ارزشمندی دارند، بلکه مجموعه‌ای از بهترین کتابخانه‌های عمومی را نیز در اختیار دارند.

به گزارش ایرنا، وی اظهار داشت: در این زمینه بیشتر تمرکزم بر کتابخانه‌های عمومی و حتی دانشگاهی است. کتابخانه ملی ما از نظر ساختمان که حدود ۲۰ سال پیش افتتاح شده، واقعاً کتابخانه‌ای آبرومند و قابل‌قبول است. همچنین در حوزه اسناد و آرشیو ملی، عملکرد خوبی داشته است. اما از نظر محتوایی، اگر بخواهیم بگوییم که آیا می‌تواند آینه‌ای از وضعیت فرهنگی کشور باشد، باید بررسی کنیم که چه کتاب‌هایی در این کتابخانه موجود است و نسبت آثار تألیفی به ترجمه چگونه است؟ و می‌بینیم بسیاری از آثار مهم، عمدتاً ترجمه‌اند، این نشان می‌دهد ما بیشتر مصرف‌کننده و واردکننده‌ایم تا تولیدکننده؛ نه اینکه تولید نداشته باشیم اما تولیدات ما کمتر از آن چیزی است که با پیشینه درخشان تمدن ایران هم‌خوانی داشته باشد.

امیرخانی با تاکید بر این که کارهای بسیار خوبی هم انجام شده، بیان کرد: با این وجود همچنان حتی در حوزه‌هایی چون تاریخ ایران و فلسفه اسلامی، می‌بینیم که بسیاری از آثار مهم توسط کشورهای غربی منتشر می‌شوند و من معتقدم که این موضوعات همچون حلقه‌های زنجیر به هم متصل‌ هستند. اگر آموزش عالی ما پویا و بالنده باشد، طبیعی است که خروجی آن، یعنی پایان‌نامه‌ها و تحقیقات دانشگاهی نیز محتوای قابل توجهی برای عرضه خواهند داشت، از همین‌رو می‌توان وضعیت فرهنگی کشور را بر این اساس نیز سنجید.

رئیس کتابخانه ملی ایران گفت: درست است که کتابخانه ملی خدمات روزمره به مراجعه‌کنندگان ارائه می‌دهد، اما موجودی آن، خود، آینه‌ای از وضعیت فرهنگی و تمدنی کل کشور است. حال اگر وارد بحث چاپ شویم، منظورم یکی دو قرن اخیر، حدود ۱۵۰ سال گذشته است، می‌بینیم که شاید تعداد آثار منتشرشده ما نسبت به برخی کشورها کمتر باشد. مثلاً اگر اکنون در مجموع ۴ میلیون جلد کتاب از همه منابع داشته باشیم، شاید این عدد خیلی بالا نباشد. این مساله را باید به‌صورت تاریخی بررسی کرد. به‌هرحال صنعت چاپ با تأخیری ۲۰۰ تا ۳۰۰ ساله وارد کشور ما شده و در حوزه تألیف و تدوین نیز مسائلی وجود دارد و بسیاری از اوقات، ترجمه کاری ساده‌تر است. همه این موارد را می‌توان در قالب یک آینه از فرهنگ مکتوب کشور، در کتابخانه ملی مشاهده کرد.

وی در پایان بیان داشت: ما تا جایی که بتوانیم در خدمت مراجعه‌کنندگان و محققان هستیم. با این حال، به نظر من در بسیاری زمینه‌ها باید بیشتر کار کنیم. دست‌کم از نظر من، یکی از حوزه‌هایی که باید در کتابخانه ملی پررنگ‌تر شود، ارائهٔ خدمات بهتر و سریع‌تر به محققان و استفاده‌کنندگان اصلی است.