بازخوانی معجزه برن؛ «ما دوباره کسی هستیم»

به بهانه رقابت امروز آلمان و مجارستان، پلی می‌زنیم به دیدار تاریخی دو تیم در فینال جام جهانی ۱۹۵۴.

وقتی پای فوتبال وسط باشد و اسم دو کشور آلمان و مجارستان را کنار هم بشنویم، بی‌تردید ژرمن‌ها را در جایگاهی بالاتر از مجارها قرار می‌دهیم اما ۷۰ سال پیش در چنین روزهایی، برد آلمان مقابل مجارستان به مثابه یک «معجزه» در فوتبال جهان تلقی می‌شد. درست یک دهه پس از پایان جنگ جهانی دوم و زمانی که سایه شوم نازیسم روی نگاه اروپا و جهان به آلمان سایه انداخته بود، تیم ملی فوتبال آلمان غربی در برن سوئیس با برتری متحیرکننده مقابل قدرتمندترین تیم آن روزهای فوتبال جهان یعنی مجارستان، به قهرمانی در جام جهانی رسید. این برای اولین بار بود که پس از جنگ جهانی دوم، مردم آلمان چه غربی و چه شرقی می‌توانستند حس خوشحالی را تجربه کنند و از هویت خود مفتخر باشند. پس از برد تاریخی مقابل مجارستان، جمله‌ای در ذهن مردم این کشور حک شد که می‌گفت: «ما دوباره کسی هستیم!»

برای بررسی این رقابت تاریخی باید به قبل از جام رجوع کرد؛ جایی که نسل طلایی فوتبال مجارستان با سبک فوتبالی که پایه‌های توتال فوتبال را هلند را می‌شد در آن دید به عنوان بهترین تیم ملی فوتبال جهان خود را مطرح کرده بود. فرانس پوشکاش در ترکیب مجارستان، بی هیچ تردیدی بهترین بازیکن وقت فوتبال جهان بود و مجارها برای پنج سال متوالی شکست‌ناپذیر بودند. یک سال قبل از آغاز جام جهانی ۱۹۵۴ در سوئیس، برد ۶ بر ۳ مجارستان مقابل انگلیس در مهد فوتبال یعنی ومبلی به همه ثابت کرد که هیچ مدعی دیگری جز مجارستان در جام جهانی ۱۹۵۴ حضور ندارد. در سمت مقابل بازیکنان آلمان غربی پس از سال‌های تاریک جنگ جهانی، هیچ تجربه بین‌المللی نداشتند و بازیکنان تیم حرفه‌ای محسوب نمی‌شدند؛ همین موضوع، شانس آن‌ها برای قدرت‌نمایی در جام جهانی ۱۹۵۴ را کاهش می‌داد. تیم‌های دیگر اروپا و آمریکای جنوبی، به هیچ عنوان آلمان را در قواره یک مدعی برای قهرمانی نمی‌دیدند و پیش‌بینی می‌شد که آلمان غربی در همان دور گروهی از دومین جام پس از جنگ جهانی کنار برود.

پس از برد چهار بر یک مقابل ترکیه در اولین مسابقه، ژرمن‌ها برای دومین دیدار باید به مصاف مجارستان می‌رفتند. آلمان که از حضور در پلی‌آف صعود به مرحله حذفی اطمینان داشت، به چند بازیکن اصلی خود در رقابت با مجارستان استراحت داد اما یک نتیجه شوکه کننده در ورزشگاه سنت جیکوب بازل، نشان‌دهنده تفاوت سطح کیفی فوتبال مجارستان و آلمان بود: مجارستان ۸-۳ آلمان غربی ۳. تنها کار موثری که آلمانی‌ها در آن مسابقه انجام دادند، بازی خشن و فیزیکی برابر مجارستان و مصدوم کردن فرانس پوشکاش بود. ستاره‌ای که پس از تعویض شدن در رقابت ابتدایی با آلمان در ادامه جام برای کشورش به میدان رفت اما به هیچ عنوان نتوانست ۱۰۰ درصد توانایی خود در ادامه جام را مقابل تیم‌های حاضر در جام جهانی نشان دهد.

پس از این بازی، آلمان با پیروزی مقابل ترکیه، یوگسلاوی و اتریش و بر خلاف پیش‌بینی تمام رسانه‌ها راهی فینال شد.‌ در طرف مقابل، مجارستان پس از یک مسیر دشوار به فینال رسیده بود؛ آن‌ها در دیداری نزدیک و سخت که به «نبرد برن» مشهور شد، برزیلی را شکست دادند که قربانی نایب‌قهرمانی در جام جهانی ۱۹۵۰ بود و پس از برزیل، قهرمان دوره قبل یعنی اروگوئه‌ای‌ها نیز مغلوب قدرت مجارستان شدند. شکست دادن دو غول فوتبال آمریکای جنوبی در اوقات اضافه، باعث شده بود که همه جام قهرمانی را برای مجارستان کنار بگذارند. در آلمان اما امید به خلق یک معجزه و شادی‌بخشی به یک ملت نه‌چندان خوشحال وجود داشت. در جام ۱۹۵۴، برای اولین بار بازی‌ها به طور مستقیم از تلویزیون پخش می‌شد و صعود آلمانی‌ها به فینال، باعث رشد عجیب فروش تلویزیون در این کشور شد. پیش از شروع جام، ۱۱ هزار تلویزیون در خانه مردم آلمان غربی وجود داشت اما در پایان سال، تلویزیون‌هاس سیاه و سفید در ۸۴ هزار خانه دیده می‌شد و بیش‌تر رشد فروش، مربوط به دوره برگزاری جام جهانی بود.

پیش از آغاز بازی، تولیدکننده البسه ورزشی با نام آدولف داسلر که به «آدی» معروف بود و برند او بعدها به یکی از بزرگ‌ترین برندهای ورزشی جهان تبدیل شد، کفش‌هایی را به بازیکنان آلمان داد که کیفیت بهتری از کفش‌های رقیب داشتند. وزن آن‌ها نیمی از کفش‌های سنتی انگلیسی بود که تیم‌ ملی مجارستان استفاده می‌کرد و دارای گل میخ‌های قابل جابه‌جایی بودند که این امکان را داشت متناسب با شرایط آب و هوایی تغییر کنند. با بارندگی در روز فینال و خراب شدن وضعیت زمین چمن، آدی داسلر به آلمانی‌ها توصیه کرد که از گل میخ‌های بلندتری بهره بگیرند.

فینال بزرگ، از ساعت ۱۶:۴۵ دقیقه روز ۴ جولای ۱۹۵۴ به وقت سوئیس آغاز شد. شش دقیقه پس از آغاز مسابقه، فرانس پوشکاش با یک شلیک از راه دور دروازه آلمان را باز کرد و چند دقیقه بعد، نوبت زولتان ژیبو بود تا با گلزنی خود، مجارستان را با دو گل اختلاف پیش بیاندازد. همه چیز مثل دور گروهی پیش می‌رفت، ۶۰ میلیون هوادار آلمان پای رادیو و گیرنده‌های تلویزیونی، انتظار تکرار کابوس شکست ۸-۳ دور گروهی در فینال را می‌کشیدند و برد برای مجارستان، قطعی به نظر می‌رسید. آلمان برای بازگشت به بازی تنها به چند دقیقه نیاز داشت، مکس مورلوک مهاجم آلمان در شلوغی خط دفاع حریف گل اول آلمان را به ثمر رساند تا اختلاف در لحظات آغازین بارش شدید باران در شهر برن سوئیس به حداقل برسد. انرژی بالای بازیکنان آلمان غربی به نسبت مجارستان تعجب‌برانگیز بود؛ در هجدهمین دقیقه آلمان در میان تعجب تمام هواداران حاضر در ورزشگاه روی یک ضربه کرنر به گل تساوی رسید. حالا مجارها نه تنها قهرمانی جهان، بلکه رکورد پنج سال شکست‌ناپذیری خود در رقابت‌های مختلف را تحت خطر می‌دیدند. آنچه بین دو نیمه اتفاق افتاد اما هنوز پس از گذشت ۷۰ سال، برای فوتبال‌دوستان مبهم است.

شائبه دوپینگ بازیکنان آلمان در این مسابقات، سال‌هاست که در رسانه‌های مجارستانی دست به دست می‌شود. پروفسور ویلهلم شانزز، پزشک وقت تیم ملی آلمان می‌گوید که تنها چیزی که به بازیکنان تیم داده شده تا در بازی حضور پیدا کنند مکمل ویتامین C بوده اما تحقیقات، چیز دیگری را نشان می‌دهد. بررسی‌های دانشگاه هامبدولت برلین و دانشگاه مونستر، نشان داده که در دهه ۵۰ میلادی برای ورزشکاران آلمانی از ماده نیروزا و ممنوعه «پرویتین» استفاده شده است. ماده‌ای که به دلیل کارایی روی انرژی و سرعت افراد، به «سرعت» مشهور شده و در زمان جنگ جهانی دوم نیز توسط ارتش نازی از آن استفاده می‌کردند. با وجود تأیید استفاده از این ماده در ورزش آلمان، هیچ منبعی به طور رسمی مصرف این ماده در بین دو نیمه فینال جام جهانی ۱۹۵۴ را تأیید نکرده است. بازی‌ای که آلمانی‌ها در نیمه دوم آن، به شکل معجزه‌آسایی سرحال و پرانرژی بازی کردند. بازیکنان آلمان در زمین لغزنده برن، با کفش‌های اهدایی داسلر عملکرد بهتری نسبت به مجارها داشتند و بازیکنان حریف بارها به دلیل لغزندگی زمین، فرصت‌های خود را از دست دادند.

مجارستانی‌ها در خلق موقعیت مقابل دفاع آلمان ناکام بودند و تک موقعیت‌های آن‌ها نیز با بدشانسی وارد دروازه آن‌ها نمی‌شد. شش دقیقه مانده به پایان بازی و در حالی که همه منتظر آغاز اوقات اضافه بودند، آلمان با ضربه دقیق و تماشایی هلموت ران به گل برتری رسید. هربرت زیمرمن، گزارشگر رادیوی آلمان در گزارش ماندگار خود، صحنه گل ران را اینطور توصیف کرد: «شفر به عقب سانتز مي كنه، توپ با ضربه سر دفع مي شه، حالا ران بايد از پشت برسه و شوت بزنه، ران شوت مي زنه،‌گل،‌گل،‌گل، گل، گل براي آلمان.» او در لحظه به صدا در آمدن سوت پايان بازي زیمرمن با صدايي لرزان و هيجان زده گفت:«تمام، تمام، تمام، تمام، بازي به پايان رسيد و آلمان قهرمان جهان شد.» زیمرمن به جای واژه آلمان غربی، از واژه آلمان برای معرفی قهرمان جام جهانی ۱۹۵۴ استفاده کرد و این مسابقه معجزه‌آسا به فرصتی برای شادی مردم آلمان تبدیل شد.

هزاران هوادار تیم، منتظر بازگشت قهرمانان آلمان غربی از سوئیس بودند و خود را به مراسم استقبال از این تیم رسیدند‌. برد برابر مجارستان، نه از لحاظ فوتبالی بلکه از لحاظ سیاسی و اجتماعی روی کشور آلمان اثرگذاری زیادی داشت. آلمانی‌ها، برای اولین بار پس از جنگ جهانی پذیرفته شدن را تجربه کردند و تاریخدانان، «معجزه برن» را یکی از ریشه‌های رشت آلمان فدرال می‌دانند. زیرا این معجزه و برد، هویت ملی مردم کشور را بار دیگر زنده کرد. گرهارد ماير از سياستمداران آلمان و رئيس سابق فدراسيون فوتبال اين كشور كه خود «معجزه برن» را تجربه كرده است در اين خصوص مي‌گويد: «بعد از اين اتفاق، اين طور احساس مي شد كه دوباره به عنوان يك ملت پذيرفته شده ايم و نسبت به مردم آلمان بار ديگر احساسي مثبت و همراه با احترام در دنيا وجود دارد.» الگوی کاری سپ هربرگر سرمربی تیم که شامل نظم، تلاش، از خود گذشتگی و همکاری می‌شد روی زندگی روزمره مردم آلمان اثر خود را گذاشت و حالا آلمانی‌ها با پیروزی مقابل قدرتمندترین تیم جهان، به عنوان یک ملت برنده پذیرفته شده بودند.